Tohum ithalatı tüketicinin tercihine bağlı

Beykozlu

New member
Maruf BUZCUGİL – Hüseyin GÖKÇE

Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB) İdare Şurası Lideri Savaş Akcan, gerek fiyat gerekse maliyet meçhullüğü sebebiyle çiftçilerin üretim yaparak adeta bir kumar oynadığını söylemiş oldu. Çiftçiler ziyan ederken, finans ve perakende kesiminin kâr etmesinin kanına dokunduğunu belirten Akcan, sanılanın bilakis bitki üretim gereçlerinde dışa bağımlılığın kalmadığını, ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 130 olduğunu bildirdi. ‘Ankara Sohbetleri’ne konuk olan Akcan, tohum ithalatının tüketici tercihine bağlı olduğunu belirterek, “Karnabahar yerine brokoli isterseniz, ithalat olur” diye konuştu.

■ Tarımın temel tohumculuğa dayanıyor. Pek, Türk tohumculuğunu sektörel açıdan sz nasıl değerlendirirsiniz, hangi noktadayız?

Bir tarım gerçeğimiz var, bitkisel üretim ve hayvancılık, gıda-orman ile bir bütün halinde. Bunun yanında bir de tohumculuk bölümü var ve ekosistem ortasındaki bir alan. Türk tarımı ortasında tohumculuğun hissesi yüzde 2 düzeyinde. Türk tohumculuğu özel kesimin himayesinde, devletle birlikte fakat özel kesimin direksiyonda olduğu bir kesim için benim baktığım yerden en başarılı kulvar olarak görünüyor.

1980’de başlayan özel kesim tohumculuğu 2022’ye muazzam büyüme ortasında geldi. O periyot yalnızca 1 tane tohum firması varken, şu anda 1100 firma var. Süs bitkisi bölümü yoktu, şu anda 960 tane süs bitkisi firması var. Dış ticarette; süs bitkileri ve meyve fidanında artıya geçiyoruz. Tohumda 186 milyon dolarlık ihracat, 210 milyon dolarlık da ithalat var. Tohumluk özelinde küçük bir açık var. 2023 yılında artıya geçme maksadımız var. Dış ticaret sayılarını tüm bitki üretim gereçlerine göre yeniden değerlendirdiğimizde 2021 yılında ihracatımız 341 milyon dolar, ithalatımız ise 263 milyon dolar. İhracatımızın, ithalatı karşılama oranı yüzde 130 düzeyinde.

Türkiye Tohumcular Birliği ve alt birliklerine baktığımızda toplamda 70 milyon dolarlık dış ticaret fazlası veriyoruz. Bizim için 10 sene hayal olan bir husustu. Tohum dış ticaretine, 1900 yılında işe başlamış bir devletle, 1980 yılında işe başlamış bir devlet olarak birebir bakamayız.

■ Sizin bahsetmiş olduğuniz sayılara karşın, bir daha de ithalat konusunda tenkitler azalmıyor…

Bu hususta tüketici tercihi ön plana çıkıyor. Tohumdan çıkan eser tüketicinin tercihi. Yani siz domates alırken ne sipariş verilirse onu arayacaksınız pazarda. Şayet, pembe domates isteniyorsa bu aranacak. Pembe domates tohumu ithal ise mecburen çiftçi de bunu yetiştirebilmek için ithal tohumu tercih ediyor.

Yahut uzun, büyük patlıcan söylemiş olduğiniz vakit tercih ettiğiniz eserin tohumu ithal ise çiftçi de bunu kullanacak. Türk bitki ıslahçılarının yapacağı epey iş var. Fakat kesimin gelişmesinin önündeki en büyük öge toplumun tüketim tercihleri. Bugün karnabahar yahut lahana yerine brokoli, Brüksel lahanası tercih ederseniz, tohumcunun da ithalat yapması zarurî olur. Bunlar Türkiye’nin çeşidi değil.

“KLİMALI ODADA OTURAN, 50 DERECE SICAKLIKTA ÇALIŞANDAN ÇOK KAZANIYOR”

■ Pek verimlilik konusunda ne durumdayız? Bizim işimiz endüstrici üzere değil. Yani ben bir endüstrici olsam, eserler belirli, demir, güç, yer, maliyet muhasebesi yapıp, çıkan rulman cıvata üzere eserin fiyatını söyleyebilirim.


halbuki tarım bölümünde ise eseri tarlaya ekiyorum, 8 ay daha sonra hasat ediyorum. Ortadan geçen müddette ne olur, döviz mi patlar? Gübre fiyatı mı uçar? Minimum fiyata yüzde 100 artırım mı gelir, mazota yüzde 200, güce yüzde 300 artırım mı gelir? 8 aylık müddette yaşayacağım bir sürü risk var. Bir de bunu üzerine iklimsel riskleri eklerseniz sahiden önemli kumar problemi. Yani çiftçi, ziraî üretim yaparken bir nevi kumar oynuyor.

Sabitleyeceğiniz birtakım sarfiyatlar var bunu devletin yapması lazım. En azından eseri ekerken taban fiyatını verse, yani fiyatın muhakkak bir düzeyin altına inmeyeceğini garanti etse, adam en azından bu maliyete kadar garantide olduğunu bilecek, riskin daha sonrasında başladığını bilecek. Eseri hasat ettiğinizde fiyat 2 lira da olabilir, 5 lira da olabilir. Lakin şayet devlet bunun taban fiyatını verirse, kumardan çıkıp, kârı aşikâr olan bir işletme işletir hale gelebilecektir. Bu ülkede 3 liraya mal ettiği eseri 2 liraya satmak problemde olanlar var. bu biçimde bir adamın üretim yapması için sermayesi yok, umudu yok, morali yok, gereği yok. Niçin yapsın? Öteki dallara bakın, en epey kâr açıklayan bankacılık ve perakende kesimleri. Ben bunu görür görmez üreticinin, kimi bazı kâr, birtakım bazı ziyan ediyor olması, yerli ve ulusal üretim düsturuyla hareket eden bir kümenin temsilcisi olarak kanıma dokunuyor, üreten ziyanda ancak bu işin tüccarlığını yapan muazzam kârda. Kapitalizm, dediğimiz şey bu esasen. Ben 50 derecede güneş altında üretim yapacağım, bana finansman sağlayan klimalı ortamda benim kazandığımın 15 katını kazanacak.

“Devlet isterse, buğday, mısır ve soyada ithalat olmaz”

■ Bütün bu aksilikleri göz önünde bulundurduğunuzda, bu sene nasıl bir üretim bekliyorsunuz, çiftçi küstü mü, ekim yaptı mı?


Tohum satışına baktığınız vakit gerileme görüyorum. Lakin hububat tohumunda eserin kendisi de tohum olduğu için geçen yıl topladığı tohumu, bir kısmını ayırıp ektiyse onu bilemeyiz. Temennim bu biçimde olduğu istikametinde. Güç, gübre, mazot personellik hayli arttı, buğday fiyatı birebir süratle artmayınca çiftçide endişe, kaygı vardı, fiyat 2,5 lira iken kaygı vardı. Şu an 6,5 bandına geldi. Sertifikalı tohum kullanan bir çiftçinin de 3 yıl o eserden elde ettiği eseri tohum olarak kullanma imkânı var. Lakin ben çok güzel biliyorum ki, sertifikalı tohum satışları geçen yılın altında. Tarlada bunun nasıl sonuçlanacağını biz de merak ediyoruz. Lakin bu yıl yağışlı geçmesinden dolayı randımanın yüksek olacağına inanıyoruz. Geçen yıl düşük olmasının bir niçini de kuraklığın fazla olmasıydı. İthalat kisvesinden kurtulmayı başınıza koyarsanız, buğday, mısır, soya da ithalat yapmayacağım derseniz bunu planlama aslında hayli sıradan. Bu ülkenin aktüel hesaplarla 20,5 milyon ton buğdaya muhtaçlığı var. Bunu her halükarda üretmemiz lazım. Bunun için ne kadar arazi gerektiği muhakkak, devletin her yıl bu kadar ektirmesi lazım. Takviye, sübvansiyonlu kredi, teşvik, üzere bir siyaset belirlenip uygulanabilir.

■ Pekala, tohum ithalatını domateste azaltmak nasıl mümkün olabilir?

Domates, bu ülke 5 ünite domates yiyorsa, bunu üretecek yerli ve ulusal tohumları mevcut. Fakat işin içine; renk, tat, büyüklük üzere şeyleri koyarsanız bahis dağılıyor. Buğdayda 20,5 milyon ton buğdayı üretecek ulusal tohuma sahibiz. Randıman noktasında dünya çapında bir firmanın mısır tohumundan yüzde 92 randıman alınırken, yerli tohumun randımanı yüzde 88-89’da kalabilir. Yani ortadaki fark çok yüksek olmaz. Kıtlık noktasında bizim sıkıntımız yok, yani bizim tohumculuk kesimi ülkeyi kıtlığa sokmaz lakin ticari tercih noktasında her tercihi karşılayabilecek alt çeşitlere sahip olamayabiliriz.

“20 yıl evvelki domatesi yeme bahtımız yok”

■ Bir de daima domatesin eski tadının kalmadığından bahsedilir…


Bugün sizin 20 yıl evvelki domatesi yeme bahtınız yok. 20 sene evvelki hava kirliliği tıpkı mı, toprak yapısı tıpkı mı? Su düzeyimiz tıpkı mıydı, kalite birebir mıydı? Her geçen gün kirlenen dünyadan bahsediyoruz. Biz her geçen gün toprağın özünü içiyoruz. ötürüsıyla nerede 20 sene evvelki domates diyemezsiniz. Örneğin Ayaş, Beypazarı domatesi dekarda 3 ton randıman verirken, bize yetiyordu. Bugün 3 ton eser alırsanız, bu maliyetle, bu elektrikle, tıpkı suyu verip, tıpkı personellik, birebir ilaç, birebir kira ödeyeceğim, başkasında 20 ton eser alacaksam, fiyatın da ötekinin 7 katı fazlası olması lazım. Bugün pazara 100 liraya domates satmaya çalışsam, çıkıp beni taşlarlar. Artık yalnızca kendi muhtaçlığı için üretenler o tatta domates yetiştirebilir. Bir kg domatesi 100 liraya alacaksanız, onu üretecek çiftçi bulursunuz. Hibrit tohum çalışması, ünite alandan daha azamî randımanı sağlamak için yapılır. Eserlerin raf ömrünü uzatmak için yapılır, tüketicinin taleplerini karşılayacak eserleri ortaya çıkarmak için yapılır. Bunların sonucudur şu an yaşadığımız durumlar. Romantizmi buraya soktuğunuzda, ülke çiftçisi, tohumcusu, köylüsü, tarımla uğraşan insanları farklı noktaya masraf.

“Hazinemizi yabancıya kaptırmayalım”

■ Daha evvel tohum takas şenliklerine yönelik tenkitleriniz kamuoyuna yansımıştı?


Tohum bitkisel üretimin en bariz noktası. Bu değerlere sahip çıkmamız lazım. Ülkenin endemik metotlarına kendi hudutlarımızdan çıkmaması lazım. Hepsi birer genetik hazine.

Belli bir yerin, patatesi, mısırı, diyorsun. Lakin bu üslup şenliklerde, tohumu takas ettiği adam, Hans mı? Frederich mi? Bilmiyorsun ki. Alıyor 50 gr tohumu cebine atıp yurt dışına götürebiliyor. Yeni üretimlerinde Anadolu tohumunu altlık olarak kullanıyor. Biz niçin kendi hazinemizi bu insanlara kaptırıyoruz?

Bu şenlikler hayli denetimsiz bir ortam. Ülkenin hudut kapılarından giriş çıkışlarda, müsaadesiz tohum çıkarıp sokma, uyuşturucu unsur sokup çıkarmakla birebir kontrole dâhil. Tohumu epeyce sıradan olarak algılamayın. Onun gen teknolojisi çok yüksektir. Benim tohumumu alır, bana 5 katı maliyetle satacağı tohum olarak çıkarır karşıma. Bir de Cet tohumu diye söylemsel olarak tohumculuk dalına negatif algı yaratılan ortamlar var.

Hatta mısırdan bile Cet tohumu olarak bahsedenler var. Mısır cet tohumu değil ki. 1850’de Amerika’dan gelen bir eser. Cet tohumumuz, buğday, nohut, bakliyatlardır. 1850’de Osmanlı’da mısır, domates mi vardı? Patates bir daha 1800’lerde İngiltere’nin kuzeyinden gelen bir eser. Cet tohumu söylemiş olduğinizde karşı tarafta bir milliyetçilik oluşuyor.

“GDO ile melezleme birbirine karıştırılıyor”

■ Tohumda GDO ile melezleme çalışmaları da güya birbirine karıştırılıyor ?


Türkiye’de genetiği değiştirilmiş tohum üretmek mahpus cezasına tabi. Bizde genetik çalışmalara müsaade verilmiyor aslına bakarsanız. Lakin prensip olarak dünyada var olan bir gelişim varken, bunu yok sayarak haberimiz yokmuş üzere yapmaktansa, kamuda sonlu alanlarda çalışma bazında devam ettirilmesinden yanayız. Evet, melezleme ile GDO karıştırılıyor. Melezlemede biz dünya standartlarıyla tıpkı noktadayız. Hibritleme çalışmalarımız üst düzeyde. Ayçiçeğinde, mısırda, buğdayda seleksiyon sisteminde varız, domates, biber, zerzevat, patateste hepsinde varız ve yeterli çalışıyoruz. Islahçılarımız uygun çalışır durumda. Devlet Ar-Ge önemli desteklediği bir mevzu, husus, özel kesimin yatırımı kâfi olmuyor. Lakin dünyada Ar-Ge’ye cironun yüzde 10’u ayrılırken, bizde bu oran yüzde 1’lerde kalıyor.