bencede
New member
Hazal Yalın
Bu haftanın seçkisinde en hayli yeri, “Svobodnaya Mısl” (eski SBKP merkezi teorik yayın organı “Kommunist”in varisi) mecmuası genel yayın direktörü, iktisatçı ve Duma’da Adil Rusya parlamenteri Mihail Delyagin’in “Ülkenin imhası nasıl durdurulur ve ömür nasıl başlar?” başlıklı makalesi oluşturuyor.
Delyagin’in makalesi son derece değerli; bunu, RFKP’nin “Rusya’nın dönüşümü için 20 acil tedbir” ile karşılaştırmak mümkün. RFKP’nin talepler listesi görünürde daha programatik, lakin gerçekte daha propagandif ve daha az uygulanabilirdi; lakin Delyagin’in makalesi daha somut bir çerçeve sunmakla kalmıyor, bunu kitlelerden çok devletin gereksinimlerine bağlayarak yönetici seçkin açısından daha cazip hale getirmeyi de başarıyor.
Bu programatik makale Rusya’da iktisadi dönüşüm için millileştirmeden diğer (bu kısmını aşağı üst eksiksiz çeviriyorum) “gümrük devrimi”, yolsuzluğun önlenmesi, “vergi devrimi” ve düşük kredi başlıkları da içeriyor.
Valentin Katasonov’un, “sol yurtsever güçbirliği” çatısı altındaki Svobodnaya Pressa’da yayınlanan yazısı ise, gerek Delyagin’in, gerek RFKP’nin programatik tekliflerine tarihi bir perspektif ekliyor. Dışişlerinin takım kaynağı olan ünlü Milletlerarası Alakalar Enstitüsü’nün (MGİMO) eski memleketler arası maliye kürsüsü profesörü Katasonov, görünürde Kremlin’in Çubays periyodu özelleştirme furyasından kurtarmak için geliştirdiği “stratejik işletmeler” listesinin nasıl daraldığını detaylarıyla anlatıyor; lakin gerçekte bunun altında yatan (ve hâlâ devam etmekte olan) bir siyasi gayret olduğuna da dikkat çekmeliyiz.
‘Ülkenin imhası nasıl durdurulur ve hayat nasıl başlar?’
Rusya’nın karşısına tedricen ve şimdilik kademeli olarak dehşetli derecede karmaşık ve fazlaca taraflı bir ödev çıkıyor: Donbass’ın ve onunla birlikte faşizmden kurtarılmış Ukrayna’nın bir daha doğuşu.
Ama Donbass’ı ve kurtarılan Ukrayna’yı imar etmek, Rusya’yı dönüştürmeden, onu mevt döşeğindeki global mali spekülatörlerin menfaatleri gereği liberal adabı yok etmeye devam ederek mümkün değil.
Bu yüzden Donbass’ın bir daha doğuşu ödevi, Rusya’nın bir daha doğuşu ödevidir.
Millileştirme, teknolojik egemenliğin anahtarıdır. …
İnsanın gelişmesinin yolu değişen teknolojinin ilerlemesidir. Bunun temin edilmesi için bütün hammaddeler ve orta mamullerin fiyatının minimize edilmesi kaidedir; aksi takdirde gereken ölçekte bir dönüşüm için kaynaklar yetmez. Liberallerin “ancak kıymetli güç ilerlemeyi teşvik edebilir” mantrası meşum bir palavradır. …
Bu kural tıpkı sebeplerle bütün hammadde cinslerine ve daha geniş manada bütün üretim masraflarına (kredi dahil) uygulanır. …
Bu da, bu alanlardaki bütün üretimin (büyük bankalar dahil) ulusallaştırılması (ve gerisinden, tekil mülk sahiplerinin kârlarını değil iktisadın genel aktifliğini artırmak için bir daha yapılandırılması) gerektiği manasına gelir. Savaş daha sonrası İngiltere’de olduğu üzere.
normal olarak ulusallaştırma yumuşak olmalıdır; özel inisiyatifin korunması ve teşviki için (ve onu fiyatları artırmaya değil masrafları azaltmaya yöneltmek için) devletin, blokaj paketini rastgele bir hissedarın konsolide etmesine müsaade vermeden sermayenin yüzde 51’ine sahip olması kafidir.
Bunun düzeneği da yumuşak olmalıdır; bu düzenek, paylara de getirilecek bir tazminat vergisinden öbür (Thatcher daha sonrası İngiltere meseladeki üzere; özelleştirilen işletmenin özelleştirme anındaki bedeliyle ona karşılık bütçeye giren para içindeki fark ölçüsünde), payların borsa fiyatlarına bakılırsa satın alınmasını ihtiva etmelidir (bunlar da ulusallaştırma sonucundan daha sonra düşecektir).
normal olarak, satın alış öncesinde, işletmelerin özel şahısların ellerinde bulunduğu bütün süreyi kapsayan tam bir muhasebesi gerekir; bu kapsamda makul olmayan biçimde geri çekilen veya kendilerine gereğince yatırım yapılmayan işletmeler, kârın en azından yarısının yatırıma dönüştürülmesi zaruretinden yola çıkarak, yönetim heyetindeki özel mülk sahiplerine geri verilmelidir.
Bu yüzden ulusallaştırma kararında özelleştirmelerin ve oligarkların kıymetli bir kısmı topluma borçlu çıkacaktır.
Sektör için gerekli ve manalı olmadığı biçimde offshore için ayrılan varlıklar kayyum yönetimi biçimindeki devlete devredilmelidir; şayet bunların sahipleri kısa bir müddetde Rusya’da ikametgâh almazlarsa bunlar sahipsiz mülkler olarak müsadere edilmelidir.
Teknolojik üretim maliyetlerini karşılayan alanlardan diğer (bütçe disiplininin temini için) ÖTV konusu olan işletmeler de ulusallaştırma kapsamındadır: alkollü içki ve tütün, şeker ve akaryakıt üretimi. … (M. Delyagin / Svobodnaya Mısl, Kasım 2022)
‘Stratejik işletmeler listesi nasıl daraldı?’
Rosstat’a göre Rusya iktisadında geçen yıl 3.418.248 hükmî kişi vardı. Ülkenin ekonomik açıdan etkin nüfusu kapsamında her 22 bireye bir şirket. Astronomik bir sayı! Bu muazzam sayıdaki iktisadi faaliyet özneleri teşkilat ve hukuk statülerine, mülkiyet biçimlerine, sektörel mensubiyete, sermaye büyüklüğüne, süreç büyüklüğüne ve öbür bir dizi formel kritere bakılırsa sınıflandırılıyor.
Ama bir fazlacalarının ne yazık ki unuttuğu, aslında en değerli ve tayin edici olması gereken temel bir kriter daha var. Bu, ekonomik faaliyet öznesinin toplumsal kıymeti kriteri. Kimi teşkilatlarda bu ehemmiyet sıfıra yaklaşabilir, hatta negatif bile olabilir (sözgelimi insan sıhhatine ziyan veren tütün üretiminde). Ancak bütün halkın bahtının ve Rusya’nın geleceğinin bağımlı olduğu teşkilatlar da var.
Eğer Rusya müktesebatını eşelersek özel toplumsal ehemmiyet taşıyan kimi teşkilat ve işletme kümelerinden kelam edildiği bulunabilir (en azından, ilgili normatif belgeyi hazırlayan ve kabul edenlerin görüş açısından). Bu kümeler içinde şunlar var (terimleri evraklardaki formülasyonlardan çıkarıyorum): “sistemi şekillendiren teşkilatlar”, “şehir teşkil eden işletmeler”, “sistemi şekillendiren bankalar”, “savunma endüstrisi kompleksi teşkilatları”, “stratejik işletmeler”.
Bu yıl 24 Şubat’tan daha sonra ülkedeki ve ülke ekonomisindeki durum bütün olarak esaslı biçimde değişti. Kolektif Batı tarafınca Rusya’ya karşı bütün istikametlerde ilan edilmemiş bir savaş yürütülüyor. bu biçimde bir savaş azami iktisadi seferberlik gerektirir. İktisadi seferberliğin manası gereğince sıradan ve anlaşılırdır: ülkede mevcut bütün iktisadi kaynakların azami derecede tam ve tesirli kullanması ve konulan gayelere varmak amacıyla bunların ileride de geliştirilmesi. İktisadın seferber edilmesinin baş amacı, Rusya’nın zaferi, özel askeri operasyonun maksatlarına ulaşmasıdır.
Açık ki iktisadi seferberlikte üstte sayılan, özel toplumsal değer taşıyan teşkilat kümelerine özel bir rol verilmelidir. Bugünkü durumu dikkate alırsak iki küme özel değer taşır: “savunma endüstrisi kompleksi teşkilatları” ve “stratejik işletmeler”. …
2000’li yılların başında … Anatoliy Çubays’ın yönetimi altındaki özelleştirmeciler devletin kalan faaliyetlerinin özelleştirmesini düşünmeye başlamışlardı. İktidarda olup da Rusya’nın ulusal menfaatlerini az da olsa düşünenler ise devlet mülkiyetinden kalanların korunması için “stratejik işletmeler” kavramını müktesebata sokmaya ve bu işletmelerin listesini oluşturup netleştirmeye karar verdiler. 4 Ağustos 2004 tarihindeki başkanlık kararnamesiyle onaylanan liste, haris ve saldırgan özelleştirmecilere karşı savunulması başarılmış minimum sayıdaki işletmelerdi. Bu işletmeler özelleştirmelere karşı muafiyet kazandılar.
2004’te listede 1.063 işletme vardı; bunların 514’ü federal devlet işletmeleri, 549’u da anonim şirketlerdi. …
2007’ye gerçek stratejik işletmeler listesi 1.008 işletmeye düştü. …
Listenin kırpılmasına devam edildi. 2010’a gerçek liste 438 işletmeye düşürülmüştü (başlangıçtaki listenin yüzde 41’i). 2010 yazında Petersburg İktisat Forumu’nda bu biçimdeki lider D. Medvedev şu açıklamayı yaptı: “Stratejik işletmeler listesini beşte birine, 208’den 41’e düşürüyorum.” Medvedev bu sırada … listedeki anonim şirketleri kastediyordu. Fakat planına bakılırsa ayrılamaz devlet şirketlerinin sayısının da 230’dan 159’a düşürülmesi öngörülüyordu. …
Medvedev’in planı eksiksiz uygulandı. Listenin kırpılmasına devam edildi. 2018’de listede yalnızca 144 işletme kalmıştı (107 ayrılamaz devlet işletmesine karşılık 37 anonim şirket). …
Boş vaktimde internette özgür erişimde olan son listeyle de tanışmaya karar verdim. … Listede 1.121 “can” var; bunların 175’i “diri”, 946’sı “ölü” can. … (V. Katasonov / Svobodnaya Pressa, 15 Kasım)
Bu haftanın seçkisinde en hayli yeri, “Svobodnaya Mısl” (eski SBKP merkezi teorik yayın organı “Kommunist”in varisi) mecmuası genel yayın direktörü, iktisatçı ve Duma’da Adil Rusya parlamenteri Mihail Delyagin’in “Ülkenin imhası nasıl durdurulur ve ömür nasıl başlar?” başlıklı makalesi oluşturuyor.
Delyagin’in makalesi son derece değerli; bunu, RFKP’nin “Rusya’nın dönüşümü için 20 acil tedbir” ile karşılaştırmak mümkün. RFKP’nin talepler listesi görünürde daha programatik, lakin gerçekte daha propagandif ve daha az uygulanabilirdi; lakin Delyagin’in makalesi daha somut bir çerçeve sunmakla kalmıyor, bunu kitlelerden çok devletin gereksinimlerine bağlayarak yönetici seçkin açısından daha cazip hale getirmeyi de başarıyor.
Bu programatik makale Rusya’da iktisadi dönüşüm için millileştirmeden diğer (bu kısmını aşağı üst eksiksiz çeviriyorum) “gümrük devrimi”, yolsuzluğun önlenmesi, “vergi devrimi” ve düşük kredi başlıkları da içeriyor.
Valentin Katasonov’un, “sol yurtsever güçbirliği” çatısı altındaki Svobodnaya Pressa’da yayınlanan yazısı ise, gerek Delyagin’in, gerek RFKP’nin programatik tekliflerine tarihi bir perspektif ekliyor. Dışişlerinin takım kaynağı olan ünlü Milletlerarası Alakalar Enstitüsü’nün (MGİMO) eski memleketler arası maliye kürsüsü profesörü Katasonov, görünürde Kremlin’in Çubays periyodu özelleştirme furyasından kurtarmak için geliştirdiği “stratejik işletmeler” listesinin nasıl daraldığını detaylarıyla anlatıyor; lakin gerçekte bunun altında yatan (ve hâlâ devam etmekte olan) bir siyasi gayret olduğuna da dikkat çekmeliyiz.
‘Ülkenin imhası nasıl durdurulur ve hayat nasıl başlar?’
Rusya’nın karşısına tedricen ve şimdilik kademeli olarak dehşetli derecede karmaşık ve fazlaca taraflı bir ödev çıkıyor: Donbass’ın ve onunla birlikte faşizmden kurtarılmış Ukrayna’nın bir daha doğuşu.
Ama Donbass’ı ve kurtarılan Ukrayna’yı imar etmek, Rusya’yı dönüştürmeden, onu mevt döşeğindeki global mali spekülatörlerin menfaatleri gereği liberal adabı yok etmeye devam ederek mümkün değil.
Bu yüzden Donbass’ın bir daha doğuşu ödevi, Rusya’nın bir daha doğuşu ödevidir.
Millileştirme, teknolojik egemenliğin anahtarıdır. …
İnsanın gelişmesinin yolu değişen teknolojinin ilerlemesidir. Bunun temin edilmesi için bütün hammaddeler ve orta mamullerin fiyatının minimize edilmesi kaidedir; aksi takdirde gereken ölçekte bir dönüşüm için kaynaklar yetmez. Liberallerin “ancak kıymetli güç ilerlemeyi teşvik edebilir” mantrası meşum bir palavradır. …
Bu kural tıpkı sebeplerle bütün hammadde cinslerine ve daha geniş manada bütün üretim masraflarına (kredi dahil) uygulanır. …
Bu da, bu alanlardaki bütün üretimin (büyük bankalar dahil) ulusallaştırılması (ve gerisinden, tekil mülk sahiplerinin kârlarını değil iktisadın genel aktifliğini artırmak için bir daha yapılandırılması) gerektiği manasına gelir. Savaş daha sonrası İngiltere’de olduğu üzere.
normal olarak ulusallaştırma yumuşak olmalıdır; özel inisiyatifin korunması ve teşviki için (ve onu fiyatları artırmaya değil masrafları azaltmaya yöneltmek için) devletin, blokaj paketini rastgele bir hissedarın konsolide etmesine müsaade vermeden sermayenin yüzde 51’ine sahip olması kafidir.
Bunun düzeneği da yumuşak olmalıdır; bu düzenek, paylara de getirilecek bir tazminat vergisinden öbür (Thatcher daha sonrası İngiltere meseladeki üzere; özelleştirilen işletmenin özelleştirme anındaki bedeliyle ona karşılık bütçeye giren para içindeki fark ölçüsünde), payların borsa fiyatlarına bakılırsa satın alınmasını ihtiva etmelidir (bunlar da ulusallaştırma sonucundan daha sonra düşecektir).
normal olarak, satın alış öncesinde, işletmelerin özel şahısların ellerinde bulunduğu bütün süreyi kapsayan tam bir muhasebesi gerekir; bu kapsamda makul olmayan biçimde geri çekilen veya kendilerine gereğince yatırım yapılmayan işletmeler, kârın en azından yarısının yatırıma dönüştürülmesi zaruretinden yola çıkarak, yönetim heyetindeki özel mülk sahiplerine geri verilmelidir.
Bu yüzden ulusallaştırma kararında özelleştirmelerin ve oligarkların kıymetli bir kısmı topluma borçlu çıkacaktır.
Sektör için gerekli ve manalı olmadığı biçimde offshore için ayrılan varlıklar kayyum yönetimi biçimindeki devlete devredilmelidir; şayet bunların sahipleri kısa bir müddetde Rusya’da ikametgâh almazlarsa bunlar sahipsiz mülkler olarak müsadere edilmelidir.
Teknolojik üretim maliyetlerini karşılayan alanlardan diğer (bütçe disiplininin temini için) ÖTV konusu olan işletmeler de ulusallaştırma kapsamındadır: alkollü içki ve tütün, şeker ve akaryakıt üretimi. … (M. Delyagin / Svobodnaya Mısl, Kasım 2022)
‘Stratejik işletmeler listesi nasıl daraldı?’
Rosstat’a göre Rusya iktisadında geçen yıl 3.418.248 hükmî kişi vardı. Ülkenin ekonomik açıdan etkin nüfusu kapsamında her 22 bireye bir şirket. Astronomik bir sayı! Bu muazzam sayıdaki iktisadi faaliyet özneleri teşkilat ve hukuk statülerine, mülkiyet biçimlerine, sektörel mensubiyete, sermaye büyüklüğüne, süreç büyüklüğüne ve öbür bir dizi formel kritere bakılırsa sınıflandırılıyor.
Ama bir fazlacalarının ne yazık ki unuttuğu, aslında en değerli ve tayin edici olması gereken temel bir kriter daha var. Bu, ekonomik faaliyet öznesinin toplumsal kıymeti kriteri. Kimi teşkilatlarda bu ehemmiyet sıfıra yaklaşabilir, hatta negatif bile olabilir (sözgelimi insan sıhhatine ziyan veren tütün üretiminde). Ancak bütün halkın bahtının ve Rusya’nın geleceğinin bağımlı olduğu teşkilatlar da var.
Eğer Rusya müktesebatını eşelersek özel toplumsal ehemmiyet taşıyan kimi teşkilat ve işletme kümelerinden kelam edildiği bulunabilir (en azından, ilgili normatif belgeyi hazırlayan ve kabul edenlerin görüş açısından). Bu kümeler içinde şunlar var (terimleri evraklardaki formülasyonlardan çıkarıyorum): “sistemi şekillendiren teşkilatlar”, “şehir teşkil eden işletmeler”, “sistemi şekillendiren bankalar”, “savunma endüstrisi kompleksi teşkilatları”, “stratejik işletmeler”.
Bu yıl 24 Şubat’tan daha sonra ülkedeki ve ülke ekonomisindeki durum bütün olarak esaslı biçimde değişti. Kolektif Batı tarafınca Rusya’ya karşı bütün istikametlerde ilan edilmemiş bir savaş yürütülüyor. bu biçimde bir savaş azami iktisadi seferberlik gerektirir. İktisadi seferberliğin manası gereğince sıradan ve anlaşılırdır: ülkede mevcut bütün iktisadi kaynakların azami derecede tam ve tesirli kullanması ve konulan gayelere varmak amacıyla bunların ileride de geliştirilmesi. İktisadın seferber edilmesinin baş amacı, Rusya’nın zaferi, özel askeri operasyonun maksatlarına ulaşmasıdır.
Açık ki iktisadi seferberlikte üstte sayılan, özel toplumsal değer taşıyan teşkilat kümelerine özel bir rol verilmelidir. Bugünkü durumu dikkate alırsak iki küme özel değer taşır: “savunma endüstrisi kompleksi teşkilatları” ve “stratejik işletmeler”. …
2000’li yılların başında … Anatoliy Çubays’ın yönetimi altındaki özelleştirmeciler devletin kalan faaliyetlerinin özelleştirmesini düşünmeye başlamışlardı. İktidarda olup da Rusya’nın ulusal menfaatlerini az da olsa düşünenler ise devlet mülkiyetinden kalanların korunması için “stratejik işletmeler” kavramını müktesebata sokmaya ve bu işletmelerin listesini oluşturup netleştirmeye karar verdiler. 4 Ağustos 2004 tarihindeki başkanlık kararnamesiyle onaylanan liste, haris ve saldırgan özelleştirmecilere karşı savunulması başarılmış minimum sayıdaki işletmelerdi. Bu işletmeler özelleştirmelere karşı muafiyet kazandılar.
2004’te listede 1.063 işletme vardı; bunların 514’ü federal devlet işletmeleri, 549’u da anonim şirketlerdi. …
2007’ye gerçek stratejik işletmeler listesi 1.008 işletmeye düştü. …
Listenin kırpılmasına devam edildi. 2010’a gerçek liste 438 işletmeye düşürülmüştü (başlangıçtaki listenin yüzde 41’i). 2010 yazında Petersburg İktisat Forumu’nda bu biçimdeki lider D. Medvedev şu açıklamayı yaptı: “Stratejik işletmeler listesini beşte birine, 208’den 41’e düşürüyorum.” Medvedev bu sırada … listedeki anonim şirketleri kastediyordu. Fakat planına bakılırsa ayrılamaz devlet şirketlerinin sayısının da 230’dan 159’a düşürülmesi öngörülüyordu. …
Medvedev’in planı eksiksiz uygulandı. Listenin kırpılmasına devam edildi. 2018’de listede yalnızca 144 işletme kalmıştı (107 ayrılamaz devlet işletmesine karşılık 37 anonim şirket). …
Boş vaktimde internette özgür erişimde olan son listeyle de tanışmaya karar verdim. … Listede 1.121 “can” var; bunların 175’i “diri”, 946’sı “ölü” can. … (V. Katasonov / Svobodnaya Pressa, 15 Kasım)