Rusya basınında geçen hafta: ‘Türkiye, müzakerelerin gidişatını tayin ediyormuş üzere davranıyor’

bencede

New member
Hazal Yalın

Rusya’da basının baş gündemi, resmi nitelemeyle “Ukrayna’da özel askeri operasyon” ve bunun hayatın farklı alanlarına yansımaları. Sol muhalefet kimi bazı sert yorumlarla varlığını sürdürüyor; lakin liberal muhalefet medya alanından giderek siliniyor.



Liberal muhalefetin en değerli yayın organı, Nobel ödüllü Dmitriy Muratov’un Novaya Gazeta’sının 28 Mart’ta internet ve kâğıt baskı yayınını durdurması, bu süreçte kıymetli bir halkaydı. Gazete, kısa bir süre evvel Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy ile özel bir röportaj yapan gazeteci kümesine da katılmıştı.

Rusya basınında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Rusya-Ukrayna görüşmelerine dair tavrı ve Özbekistan’a yaptığı resmi ziyaretle ilgili tahlillere de yer verildi. Basın derlemesi şöyle:

Regnum: ‘Erdoğan’ın Ukrayna oyununun manası ne?’

“Ankara, daha İstanbul’daki Rusya-Ukrayna görüşmelerindilk evvel, gerçek sonuç ne olursa olsun bunların başarılı olarak ilan edileceğini neredeyse açıkça göstermişti. Türkiye tarafı, Rusya-Ukrayna alakalarının durumuyla ilgili özel bilgi sahibiymiş üzere davranmakla yetinmiyor, görüşme sürecinin gidişatını tayin ediyormuş yahut önemli bir biçimde etkiliyormuş üzere de davranıyor. Ankara, Kiev’in kendisini Pekin, Moskova, Washington, Berlin, Ottowa ve Tel Aviv’le birlikte garantör devlet olarak görmek dileğine özel bir değer veriyor.

Türkiyeli uzmanlar, Ankara’nın fiilen NATO’nun 5’inci unsurundaki yükümlülükleri kopyaladıklarını düşünüyorlar. 1994 Budapeşte Memorandumu’nun üzerinde çalışıldığına işaret ediliyor. Burada sorun, öngörülen kombinasyonun ne kadar gerçekçi olduğu değil. En kıymetlisi, Türkiye’nin tartışma düzeyinde bile olsa dünyanın kuvvetli devletleriyle tıpkı listede bulunması. Türkiye’nin hükümet yanlısı basınının İstanbul’daki Rusya-Ukrayna görüşmelerini “Erdoğan’ın zaferine” çevirmiş olmaları tesadüf değil. Erdoğan, Türkiye’de yaşanan şiddetli iktisadi ortamda toplumun en önemli dikkatini dış siyasete çevirmek istiyor. Batılı ve Ukraynalı uzmanların, Erdoğan için barış gücü siyasetinin, epey daha kapsamlı niyetlerini (Orta-Batı Avrupa’nın güvenlik mimarisinde kendisine hisse kapma) gerçekleştirmenin önünde örtü olduğunu argüman etmeleri tesadüf değil.” (S. Tarasov / Regnum, 2 Nisan)

Gazeta.RU: ‘Erdoğan’ın neo-Osmanlı oyuncakları’


“Erdoğan, Rusya ve Ukrayna’nın İstanbul’daki görüşmelerine açılış konuşmasının çabucak akabinde Özbekistan’a uçtu. Burada meslektaşı Şevket Mirziyoyev ile bir arada iki ülke içindeki ilgilerin kapsamlı stratejik bir iştirak kademesine ulaştığını deklare ettilar. bu biçimdece Ankara ve Taşkent, Özbekistan’dan iktidarın değiştiği 2016’dan beri vardıkları gelişmeyi tespit etmiş oldu. Özbekistan’ın birinci lideri İslam Karimov periyodunda ikili ilgiler serindi; Türkiye, muhalif Muhammed Salih’e konut sahipliği yapıyordu. Rusya Bilimler Akademisi Dünya İktisadı ve Memleketler arası Bağlar Enstitüsü uzmanlarından türkolog Viktor Nadein-Rayevskiy, Gazeta.RU’ya, Türkiyeli bir dizi örgütün de onlarca mevte yol açan Karimov’u devirme teşebbüsüne katıldıklarını söylemiş oldu. Görüşmeler sonunda Mirziyoyev ile Erdoğan ortak açıklamayla hükümetler ve bakanlıklar ortası 10 farklı mutabakat imzaladılar. Bunlar içinde savunma bakanları Bahadır Kurbanov ile Hulusi Akar’ın imzaladıkları genişletilmiş askeri çerçeve mutabakatı da var. Evrak, askeri alanda karşılıklı işbirliğini güçlendirmeye, askeri hazırlık ve askeri eğitimi geliştirmeye yönelik. Erdoğan, meslektaşına, savunma endüstrisi imkânlarını paylaşma kelamı de verdi.

Rusya Bilimler Akademisi Orta Asya Enstitüsü Yöneticisi Andrey Grozin’e bakılırsa, Özbekistan ikili bağlarda önceliği iktisadi sorunlara, Erdoğan ise siyasi sorunlara veriyor. Grozin Moskova’ya çabucak hemen bir tehdit de görmüyor: ‘Erdoğan 2023’te başkanlık seçimlerine girecek. ötürüsıyla, Türkiye’nin Orta Asya da dâhil olmak üzere bütün bu ‘neo-Osmanlı oyuncaklarını’ Rusya’nın abartmasına gerek yok.’ Lakin Nadein-Rayevskiy farklı bir görüşte. Ona nazaran Türkiye, Mirziyoyev iktidarında, ‘Özbekistan’ı bağlamak gayesini güdüyor’: ‘Türkiye SSCB’nin dağılmasından daha sonra Büyük Turan Devleti ideali güdüyor. Dahası, bütün bu devletlerde liseler ve üniversitelerle Türkiye yanlısı bir seçkin yaratmayı da başardı. … Bugün, Ankara’nın Türk Birliği’nde ağabeyliğini tahkim etmek istikametinde kendinden epeyce emin teşebbüslerini görüyoruz. Bu olağan olarak Orta Asya’daki eski tesirini 1990’larda yitiren Rusya’nın çıkarlarıyla çelişiyor.” (V. Kulagin / Gazeta.RU, 31 Mart)

Kommersant: ‘Putin’den doğalgazla ilgili en sert opsiyon’


“Putin’in doğalgazdaki tavrına dair farklı beklentiler vardı; fakat Rusya liderinin en sert opsiyona yöneldiği ortaya çıktı. Putin basın toplantısında şu biçimde dedi: ‘Kimse bize parasız bir şey satmıyor, biz de hayır işi yapmaya niyetli değiliz. Batı ülkelerinin mali sistemi silah olarak kullanılırken, bu ülkelerin şirketleri Rusya bankaları, işletmeleri, özel şahıslarıyla kontratlarını yerine getirmeyi reddederken, dolar ve avro etkinleri dondurulurken bu ülkelerin para ünitelerini kullanmanın manası yok. Avrupalı tüketicilere kaynaklarımızı, bu durumda doğalgazı açtık. Onlar bunu aldılar, dolar olarak ödediler, daha sonra da dondurdular. Bu bağlamda, Avrupa’ya gaz arzının bir kısmının fiilen bedavaya geldiğini düşünmek için her tıp sebep var. Doğal olarak bu biçimde devam edemez. Çünkü gaz tedarikinin ve onun ödemesinin klâsik biçimde devam etmesi halinde avro ve dolar olarak yeni mali girişler de birebir biçimde bloke edilebilir. bu biçimde bir durumun ortaya çıkması kuvvetle olası, zira batıdaki kimi siyasetçiler bunu söylüyorlar, kamuoyu önünde söylüyorlar. Dahası, AB ülkeleri hükümetlerinin liderleri da bu istikamette görüş belirtiyorlar. Mevcut durumun riskleri bizim için olağan olarak ki kabul edilemez.’

Putin, Rusya doğalgazının Avrupalılar için tarım, sanayi ve konutlarda ucuz ve pak güç kaynağı olduğuna dikkat çekti, lakin ‘Avrupalı kimi siyasetçilerin açıklamalarına nazaran, bunların kendi yurttaşlarının menfaatlerini, sadece okyanus ötesindeki efendilerinin, süzerenlerinin güzeline gitmek için göz gerisi etmeye hazır olduklarını’ söylemiş oldu. Putin, besin krizinin gerisinden temel itibariyle Avrupa ülkelerini hedefleyen yeni bir göçmen dalgası geleceğini de ileri sürdü. Putin, bütün yaptırımların evvelinde hazırlanmış olduğunu ve er ya da geç esasen getirileceğini de ne birinci ne son sefer söylemiş oldu. Bütün bunlar, artık ortada bir hudut savaşı olmadığını gösteriyor. Sonuna kadar gitmeye karar verdiler. ‘Sonu’ dediğim, kıyamete kadar.” (A. Kolesnikov / Kommersant, 31 Mart)

Pravda.RU: ‘Pekin, Washington’dan yana hal takınabilir’


“AB Dışişleri ve Güvenlik Siyasetleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell şu yorumu yapmıştı: ‘Rusya’yı Çin’e itersek, global bir Güneydoğu ve Kuzeybatı yaratabiliriz, bu da olağanüstü bir istikrar bozulmasına yol açabilir.’ Ulusal Güvenlik Ofisi Genel Yöneticisi Chen Mintong da Kongre’nin sorularına karşılık verirken, Çin’in sürekli ABD dolarının egemenliğinden kurtulmayı istediğini ve Ukrayna’daki de-nazifikasyon operasyonunun yuan kullanmasını teşvik edebileceğini söylemiş oldu. Bu kapsamda, şayet Çin 11 Eylül 2001 terör ataklarından daha sonra yaptığı üzere Beyaz Saray’ın bakış açısını benimseyecek olursa Rusya’nın özel operasyonunun Çin-Amerikan bağlarının güzelleşmesine hizmet edebileceğine de dikkat çekti.” (İ. Bukker / Pravda.RU, 29 Mart)

TASS: ‘ABD, AB’yi zayıflatmak istiyor’


“ABD ortaklarını, Amerikan kurallarına göre kurulmuş bir dünya sistemini yerleştirmek gayesiyle kullanıyor. ABD, AB’yi de Avrupalıların ziyanına olarak Rusya’ya karşı yaptırımlara katılmaya zorladı. ABD, Avrupa’yı zayıflatmak ve kendi ekonomik gelişmesi için emsalsiz bir üstünlük sağlamak maksadını güdüyor. Tarihten biliyoruz ki, Amerikalılar maksatlarına ulaşmak için hep gezegenin farklı bölgelerinde savaşlar çıkarmışlardır.” (N. Patruşev / TASS, 28 Mart)

İzvestiya: ‘Mart başından bu yana çeşit alımları 2,5 kat arttı’


“Rusya Turizm Acentaları Birliği Lider Yardımcısı A. Mkrtçyan’a göre şubat sonunda ve mart ayının birinci günlerinde çeşit satışları 24 Şubat öncesine bakılırsa dört kat düşmüştü. Şu anda ise 2,5 kat artmış durumda; yani düşüşü kısmen karşılıyor. Turizm uzmanı, bu ortanın birkaç haftaya kadar 24 Şubat düzeyini yakalayacağından emin. Mkrtçyan, şu anda yapılan rezervasyonlarının yüzde 90’ının iç turizme yönelik olduğunu da belirtiyor. Anex Tour da şu an yalnızca Rusya ortasında tipler gerçekleştiriyor. Lakin yurtdışı satışları devam ediyor. Bunların liderliği BAE ve Abhazya’da. Maldiv, Seyşey, Sri Lanka, Tayvan, Katar, Türkiye, Sırbistan, Ermenistan ve Azerbaycan’a da alıcılar var. Yurtdışı çeşitlerinin azalma niçinleri içinde leasingli uçakların yurtdışı uçuşu gerçekleştirememesi ve Visa ve Mastercard sistemlerinin Rusya haricinde çalışmaması da gösteriliyor.” (A. Platonova / İzvestiya, 31 Mart)

Rosbalt: ‘Paralel ihracat’


“Yüksek İktisat Okulu profesörlerinden Aleksey Portanskiy: Paralel ihracat, isteyenin rastgele bir bildirimde bulunmaksızın yahut müsaade almaksızın istediğini getirmesi. Bugüne kadar yasak olmasının sebebi, fikri mülkiyet haklarıyla ilgili oluşuydu. Bu haklar, milletlerarası mutabakatlarla, özellikle da Dünya Ticaret Örgütü’nde TRIPS ve WIPO muahedeleriyle korunuyor. Bu da Rusya Uygar Kanun’unun 4’üncü kısmında tespit ediliyor. Bu fazlaca önemli bir evrak. DTÖ’ne katıldığımızda bütün müktesebat da reforme edilmişti. Bizde kılıcı kınından çıkarmış, ‘Bunların hepsi düşmanımız; haydi her istediğimizi yapalım!’ diyenlerin sayısı hiç az değil. Fakat kimi siyasetçilere göre hükümet hayli daha aklı başında davranıyor. Her şeye müsaade veriliyor değil. Kararnamede, yaptırımlarla bunlar yüzünden bulunmayan emtia içinde niye sonuç alakasının nasıl tespit edileceği muhakkak değil. Bu önlemin süreksiz mi daima mi olduğu da belirli değil.” (A. Portanskiy / Rosbalt, 1 Nisan)

Kommersant: ‘Türk milliyetinden bir Gürcü komünist’


“Tarihimizin 3 Nisan 1922’de meydana gelen en kritik olaylarından biri, çağdaşlarının dikkatini çekmemişti. Sovyet gazeteleri, Rus göçmen gazeteleri ve yabancı basın, Stalin’e pek az dikkat gösteriyorlardı. İsmini andıklarında da genel sekreter olarak değil halk komiserlerinden biri olarak anıyorlardı. 14 Haziran’da Die Freiheit, Lenin’in sıhhat problemleri ötürüsıyla altı aydır yokluğu yüzünden Rusya’yı Stalin, Kamenev ve Rıkov “triumvirat”ının yöneteceğini yazıyor ve Stalin’i şu biçimde niteliyordu: “Türk milliyetinden bir Gürcü komünisti”. Sonraki gün Berlin’de yayınlanan Rus göçmen gazetesi Golos Rossii de tıpkı ifadeyi yine ediyordu.” (A. Alekseyev / Kommersant, 3 Nisan)