Rusya basınında geçen hafta: ‘Türk ordusu Suriye’den çıkarsa Suriye müzakerelere hazır’

bencede

New member
Hazal Yalın

Bu haftanın basın seçkisinde yalnızca Türkiye haberlerine yer veriyoruz. Dört haberde üç başlık öne çıkıyor: Ankara ve Şam içinde görüşme tezi, İbrahim Kalın’ın CNN’de ve Erdoğan’ın Kırım Platformu’ndaki konuşmaları, Türkiye’de erken seçim beklentilerine bağlı olarak Türkiye-Rusya içindeki bağların mümkün yeni bir iktidarda durumu.

‘Türk ordusu Suriye’den çıkarsa Suriye müzakerelere hazır’



… Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan 18 Ağustos’ta Suriyeli yetkililerle bağlarını düzeltmek niyetini deklare etti. …

hemen sonrasında Erdoğan’ın Suriye Devlet Lideri Beşar Esad’la Pekin’de buluşacağı söylentileri de çıktı, ancak bu haberler teyit edilmedi. …

Türkiye Dışişleri Bakanı M. Çavuşoğlu 23 Ağustos’ta Türkiye ile Suriye içinde iki ülkenin saklı servisleri üzerinden diyalog tesis edildiğini deklare etti. Çavuşoğlu tıpkı yerde, şimdilik iki ülke içindeki bağlantıların normalizasyonu için ön koşulların mevcut olmadığını, ancak Türkiye tarafının müzakerelere büsbütün açık olduğunu da söylemiş oldu.

Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad da Şam’ın Türkiye ile müzakerelere büsbütün hazır olduğunu söylemiş oldu. Fakat Türk ordusunun Suriye topraklarını terk etmesi halinde. …

Türkiye’nin Suriye topraklarında bu biçimdesine zorlukla ele geçirdiği şeyleri yakın vakitte terk etmeye karar vermesi pek mümkün değil, lakin Ankara’nın barışa hipotetik hazır oluşu bile bir ekip optimist yorumlara yol açtı.

Suriye’nin Türk ordusu tarafınca işgal edilen topraklarının Türkiye bütçesine gelirden hayli masraf getirdiği unutulmamalı. … İşgal altındaki topraklardan elektrik çizgileri, trafo kutuları, hatta raylar ve su boruları bile hurda metal satışı için toplanıp gdolayıldü. Bir dizi ilçede de zeytinler ve öbür pahalı ağaçlar söküldü. Lakin bu önlemler Türkiye’nin masraflarını telafi edemiyor.

Ayrıca işgal altındaki Suriye topraklarında binlerce militan da var. Şu anda bunların Beşar Esad rejimini devirmeleri ihtimal dâhilinde değil ve bunların varlığı Türkiye’ye de esasen hiç bir fayda getirmiyor. hem de bunlar Türkiye’nin güney sonlarında devamlı bir istikrarsızlık bölgesi yaratıyorlar ve Türkler bile silahlı radikallerin sadakatinden emin değil.

Bu yüzden Suriye hükümetiyle diyalog aslında Türkiyeli yetkililerin elini güçlendirir. … Öbür yandan “Suriye’nin verilmesi” Batı’da kesinlikle hoşnutsuzluk yaratacaktır. Lakin Erdoğan’ın Avrupalı ve Amerikalı ortaklarıyla alakalarını âlâ diye isimlendirmek aslına bakarsanız mümkün değil. …

Mesele yalnızca şu: Erdoğan Esad’la barışa sahiden hazır mı yoksa bütün bu olanlar ABD’den Türkiye’nin Suriye’ye yönelik dış siyasetine dayanak kazanmak maksadıyla bir blöf mü? (A. Şarapov / Regrum, 24 Ağustos)

‘Suriye’den Rusya’nın Ukrayna operasyonuna tam destek’


Rusya ve Suriye içindeki işbirliği daha da ağırlaşacak. Yakın vakitte Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleriyle karşılıklı büyükelçiler atanacak. Rusya ise İsrail’le alakalarını evvelden olduğundan daha az pürüzsüz kılmaya hazır; bu, Beşar Esad için hoşnutluk uyandırıcı. Moskova’da Rusya Dışişleri Bakanı S. Lavrov ile Suriyeli meslektaşı F. Mikdad içindeki müzakerelerden bu sonuca varmak mümkün. Lakin beklentilerin tersine, Suriye-Türkiye yakınlaşmasının nereye varabileceğine dair bir netlik yok. …

İranlı Tasnim haber ajansı kaynaklarına dayanarak Esad ile Erdoğan’ın Özbekistan’da 15-16 Eylül’de yapılacak olan Şanghay İşbirliği Örgütü tepesinde müzakere yürütmek niyetinde olduklarını yazdı. İranlı ajansın tezine göre her iki önder de oraya Putin tarafınca davet edilmişlerdi. Şayet bu haber doğruysa farklı bir paradoks ortaya çıkar: Rusya önderi, Erdoğan’ın bürünmek istediği arabulucu rolüne bürünmüş demektir. …

Ancak Türkiye Dışişleri Bakanı M. Çavuşoğlu beklentileri biraz düşürdü. Elindeki bilgilere bakılırsa Esad’ın ŞİÖ doruğuna davet edilmediğini söylemiş oldu. … Moskova’da … Suriye ve Rusya Dışişleri Bakanları, Esad ve Erdoğan içinde görüşme olabilir mi sorusunun etrafından dolanmaya karar verdiler. Mikdad, Moskova’daki basın toplantısında şu biçimde dedi: “Türk birliklerinin Suriye’den çıkması için harcanacak eforlar, Suriye topraklarındaki durumu istikrarlı kılmanın biricik yoludur. Biz rastgele bir kaide koşmayacağız, lakin Suriye topraklarındaki Türk işgali sona ermelidir.” …

Lavrov ise Astana formatında varılan mutabakatların yerine getirileceğini söz etti. 19 Temmuz’da Tahran’daki tepede Putin, Erdoğan ve İran Devlet Lideri İ. Reisi’nin açıklamasını hatırlattı ve şöyleki dedi: “Bu açık bir evrak; orada Suriye’nin egemenlik, toprak bütünlüğüne hürmet gösterileceği, ayrılıkçı eğilimleri teşvik istikametinde hiç bir faaliyete imkân verilmeyeceği açıkça teyit ediliyor.”

Lavrov’un ortak basın toplantısındaki konuşmasında İsrail’e yönelik oldukça sert beyanı da gözlemcileri etkiledi. …

Suriyeli bakan Rusya’nın özel operasyonuna tam bir takviye tabir etti ve bunu “tarihin düzeltilmesi” diye andı. Mikdad ayrıyeten … “önümüzdeki birkaç gün yahut haftada” Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleri ile büyükelçi teatisinde bulunacaklarını da deklare etti. Bundan öbür, o denli görünüyor ki, Suriye temsilcileri, kimi datalara göre Donetsk’te hazırlanan tribünale katılabilirler. … (G. Petrov / Nezavisimaya Gazeta, 23 Ağustos)

‘Türkiye Kırım sıkıntısının etrafından dolaşmalı’


Türkiye Cumhurbaşkanı temsilcisi İbrahim Kalın, Kırım’ın aidiyeti konusunda Türkiye’nin bakışının 2014’ten bu yana değişmediğini söylemiş oldu. Kalın CNN’deki mülakatında şöyleki dedi: “Kırım Ukrayna’nın bir kesimidir ve bu, her tıp mutabakatın temeli olmalıdır.”

Erdoğan da 23 Ağustos’ta “Kırım Platformu”ndaki konuşmasında Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün korunmasının bölgesel ve global istikrar için kıymetli olduğunu söylemişti. …

“Kırım Platformu” forumu Ukrayna iktidarı tarafınca geçen yıl başlatılmıştı ve yarımadanın “işgalden kurtarılması” aktifliğin başlığa maksatlarından biri sayılmıştı. …

Zelenskiy forumdaki konuşmasında Batı ülkelerinin tavrına bakmadan Kırım’ı Rusya’dan “her türlü araçla almak” niyetinde olduğunu yenidenladı: “Ukrayna Kırım’ı Rusya’dan gerçek gördüğü her türlü araçla geri alacak ve bunun için de öteki ülkelerle görüş alışverişinde bulunmak gerekmiyor.” …

Erdoğan’ın açıklamasını Kırım Tatar milli-kültürel özerklik lideri Eybaz Umerov yorumladı ve Türkiye cumhurbaşkanını sözlerinde Kırım probleminin etrafından dolaşmaya, bu sıkıntıda daha akıllı olmaya çağırdı. …

Umerov’a göre Erdoğan kendi ulusal menfaatlerini gerçekleştirmek için “nazi rejiminin elebaşını tatlı bir hapla” yemliyor. (M. Rodionov / Gazeta.RU, 24 Ağustos)

‘Rusya Türkiye’deki muhalefet güçleriyle temas kurmalı’


Avrupa Birliği yetkilileri Türkiye başkanı Erdoğan’ın güzün erken başkanlık ve erken genel seçim yapması ihtimalini dışlamıyor. Avrupalı diplomatların görüşüne bakılırsa şimdilik işler Erdoğan için epeyce yeterli gitmiyor: Enflasyon tırmanıyor, Türk lirası tabanda, fiyat yükselişi ve onlarla birlikte bilhassa genç işsizlik durdurulamıyor. Fakat durum, devletin bu yaz elde edeceği turizm gelirleriyle biraz düzelebilir. …

Öte yandan Türk diplomatik etraflarından bir kaynak İzvestiya’ya verdiği demeçte seçimlerin şu an yapılmasının Erdoğan’ın rakiplerinin işine geleceğini, Erdoğan’ın kendisi için olağan seçimleri beklemenin ise daha avantajlı olacağını söylemiş oldu.

İzvestiya’nın görüştüğü kaynak şu biçimde dedi:

“Söylentiler daima vardı ve Erdoğan’ın bu güz erken seçim yapacağı argümanları ortaya çıkıyordu. Lakin devlet lideri bu haberleri birkaç kere kategorik olarak reddetti. Muhalefet erken seçim için ısrar ediyor, ancak Erdoğan’a çalışan iktisat uzmanları iktisadın 2023 başında düzelmeye başlayacağını söylüyorlar. ötürüsıyla hükümet partisi seçimlere cumhurbaşkanıyla birlikte en avantajlı halde girebilir. Hükümet, enflasyonun güzden itibaren düşeceğini vaat ediyor. Yetkililer, 5-6 ayda işlemeye başlayacak olan yeni ekonomik önlemler alıyorlar, bu yüzden seçimler için ivedi etmemek Erdoğan için daha avantajlı olacaktır.”

Şarkiyatçı ve müellif Andrey Ontikov’a bakılırsa Türkiye’de iktidara muhalefetin gelmesi durumunda Ankara ve Moskova içindeki bağlar değişecek. Ontikov şu biçimde diyor:

“Ankara ve Moskova içinde çeşitli sıkıntılarda, Suriye’de, Libya’da, Karabağ’da, Ukrayna’da oldukçaça çelişki olsa bile Erdoğan idaresinde Rusya ve Türkiye içinde fazlaca yapan bağlar kuruldu. … Tırmanış yahut tansiyon ortaya çıktığında taraflar müzakere masasına oturuyor ve bu sorunları görüşüyor, temas noktaları buluyorlar. Bu, Erdoğan ve Putin’in büyük bir meziyeti.”

Ontikov, Türkiye’nin NATO ülkesi bulunmasına karşın Batı’nın Rusya tersi yaptırımlara katılmadığının da altını çizdi:

“Türkiye’nin savunmayı hedeflediği kendi menfaatleri var, Rusya ile Ukrayna içinde arabulucu olmaya çalışıyor. Kimi şeyleri başarıyor, kimi şeyleri başaramıyor. Ankara Erdoğan idaresinde dünya arenasında daha yüklü bir rol oynuyor. bu biçimde bir yaklaşım Rusya’ya en azından ziyan vermiyor. Türkiye şu ya da bu sorunların tahliline katkıda bulunursa, bu güzeldir. Erdoğan Rusya için epey rahat bir ortak.”

Rusya Bilimler Akademisi Yakın Doğu ve Post-Sovyet Doğu Dairesi’nden türkolog Alina Sbitneva’ya bakılırsa Erdoğan ekonomik durumu kendi faydasına biraz düzeltme umudu taşıyor. Sbitneva şöyleki ekliyor:

“Ancak bir hayli göstergede planlı bir kötüleşme görüyoruz. … Durum iç siyasette olduğu üzere dış siyaset arenasında da fazlaca dinamik. Bu yüzden mevcut durumda erken seçimler yapılması ihtimali gözardı edilemez, fakat bu zayıf bir ihtimal, zira Erdoğan’ın bütün alanlarda türlü zaferlere muhtaçlığı var. Dış siyasette tahıl koridoru konusunda diplomatik muvaffakiyetler var, keza Türkiye’nin Suriye muhalefetini Beşar Esad’la barıştırmaya hazırlandığı haberleri de geliyor. Yalnızca içerideki ekonomik krizi bir yolunu bulup çözmek kalıyor. Bu da daha sıkıntı bir iş.”

Sbitvina şöyleki devam ediyor:

“O ve partisine hayli daha alışkınız ve bizim için anlaşılırlar. Öteki mümkün adayların ve onların başında olduğu partilerin Rusya’ya yaklaşımı ve de bütün olarak siyasi görüşleri, denebilir ki, spesifik. Türkiye’deki durumun artık daha az öngörülebilir olduğunu ve teorik olarak kısa bir süre ortasında Erdoğan’ın bakılırsavini öteki bir önderin alabileceğini hesaba katarak, kademeli olarak başkalarıyla, Türkiye’nin artık muhalefetteki siyasi güçleriyle temas kurmak hiç üzücü olmaz.” (K. Loginova / İzvestiya, 24 Ağustos)