bencede
New member
Oldřich Harok, devrim sonrası ilk özel matbaacılardan biri olarak Ostrava tarihine damgasını vurdu. Geçen yüzyılın 90'lı yıllarının başından itibaren Šenov'daki ofset matbaası, yerel yazarların, şairlerin veya bireysel Ostrava bölgelerinin kitaplarının veya Ostrava şehir arşivi tarafından üretilen antolojilerin yayınlanmasına yardımcı olan tanınmış işletmelerden biriydi.
“Örneğin Radvanice ve Bartovice bölgelerinin haber bültenini bastık ama bugün bunlar sadece anılardan ibaret. Siparişler azaldı ve sonunda baskıyı durdurmak zorunda kaldık. Ama etkinliklerle dolu o yılları hatırlamayı seviyorum” diyor Oldřich Harok.
“Belki yazar ve yayıncı Vítězslav Bělovský ve onun yayınevi Tilia için, ama aynı zamanda Ostrava ile yakından bağlantılı bir başka Šenov yerlisi olan esrarengiz Arnošt Vašíček için de birkaç kitap bastım. Nispeten küçük olmamıza rağmen, en parlak zamanlarımızda en fazla on dört kişiyi çalıştırıyordum, bu yüzden oldukça tanınıyorduk.”
Garajına kendi yazıcısını kurdu
Harok eğitimli bir matbaacı olmasına rağmen devrimden sonra kendisini sanatsal faaliyetlerine daha fazla adamak istedi. “Müşterilerimin zevklerine sürekli boyun eğmekten biraz rahatsız oldum ama zanaat buydu. Neyse ki varlığım için ona bağımlı değildim. Kendi işime başlamadan önce bile Ostrava Matbaacılık'ta çalışıyordum ve bu mümkün oldu çünkü Český Těšín'de manuel dizgi ustası olarak eğitim aldım. On beş yıl boyunca Frýdek-Místek'te bir matbaanın başındaydım. Devrimden sonra doğal olarak girişimcinin yolunu takip ettim. Her türden makineye sahibim, o yüzden garajda kendi yazıcımı benden daha iyi kim yapabilir ki?” diye gülüyor.
Ostrava'daki çocukluğu boyunca, o zamanlar ilk Ostrava hayvanat bahçesinin bulunduğu Kunčičky'de ilkokula gitti. “Nostaljiden dolayı, hala Kunčičky'de orijinal Ostrava hayvanat bahçesinin olduğu zamanı hatırlamayı seviyorum. İlk Ostrava fili Pepik de doğal olarak ona aitti. O zamanlar çitteki her deliği biliyordum, bu yüzden hayvanat bahçesi bir süreliğine ikinci evim oldu” diye anlatıyor Harok.
“Bugünkü gibi görüyorum: İçinde siyah yakların olduğu bir çitle karşılaştığınızda zar zor geçebildiniz. Doğayla da güçlü bir ilişki kurdum. Daha sonra bu temelde Hranice'de ormancılık okudum. Ancak o zaman tipografi okumaya gittim.” Hayvanat bahçesi sonunda Michalkovice'deki mevcut yerine taşınmak zorunda kaldı. “Bugün hayvanat bahçesinde beni büyüleyen şey zürafalar. Ve o sırada Kunčice'de değillerdi” diye anlatıyor Harok.
Şehir bugün olduğundan daha canlıydı
Ostrava, gençliğinin ilk yıllarında bugünden tamamen farklıydı. “Kunčiček'ten bugünkü gibi yaya bölgesinin olmadığı ve otobüs durağının tiyatronun yanında olduğu Ostrava'nın merkezine doğru giderken otobüsten indim ve yapacağım ilk şey gözümü kazmak oldu. Kömürü taşıyan teleferikten Karolina'daki yerel kok fabrikasına kadar yukarıdan düşen bir kömür parçası kadar büyük bir kurum” diye anımsıyor şehrin bugün olduğundan daha canlı olduğuna inanan heykeltıraş.
“Merkezde insanlar mağaza mağaza dolaşıyordu ve bugünkü gibi büyük alışveriş merkezleri yoktu. Aynı zamanda bugün merkezde hala güzel apartmanlar, eski şehir evleri, yüksek alçı tavanlar var.” diyen Harok, dönemin özelliklerine dikkat çekiyor.
Oldřich Harok için bir diğer önemli dönem ise Martin Kuchař tarafından Landek'te düzenlenen devrim sonrası heykel sempozyumuydu. “Petřkovice'deki meydanda oyulmuş bir melek heykeli var, sırtındaki çalışmalara yardım ettim. (Bu, Lenka Klodová'nın Náruč heykeli – yazarın notu.) Daha önce resim yapardım, ama Michelangelo gibi resim yapıp yapmamanızın temelde kimse için önemi yok. Ancak heykelleri kamusal alana yerleştirmeyi başardığınız anda, zaten daha geniş çevre tarafından algılanıyorsunuz” diyor Harok.
“Senov'dan sonra yaklaşık on beş tane var bende, çoğu kilisenin çevresinde. Örneğin Ostrava'da tipografi ile yazıyı birleştiren heykellerimi Comenius Bahçeleri'nde hayal edebiliyordum. Ya da belki zamanında patlayan Pionırů köprüsünde. Petr Bezruč'tan alıntılar içeren granit heykeller oraya götürülebilir” diye heykeltıraş, eserlerinin olası yerini hayal ediyor.
Bugün, eskiden aranan mesleğini nostaljiyle anıyor. “15. yüzyılın ortalarından, mucidi Gutenberg'in zamanından beri var olan matbaacılık sanatı, Kadife Devrim'den sonraki birkaç ay içinde ortadan kayboldu. Totaliter dönemde Batı'dan gelen bilgisayarlara ambargo uygulanıyordu, bu nedenle bir yazı tipi oluşturup ardından yazdırmanın mümkün olduğu noktaya ulaşmak zordu. Prag ve Bratislava'da büyük bahis sistemleri vardı, ancak burada bilgisayarlar devreye girmeye başladıkça, birdenbire mektupları harf harf sıralayıp kutulara geri koyabilecek kimse kalmamıştı. Bugün sadece şenlikli baskılar için olağanüstü atölye çalışmaları söz konusu,” diye ekliyor Oldřich Harok.
“Örneğin Radvanice ve Bartovice bölgelerinin haber bültenini bastık ama bugün bunlar sadece anılardan ibaret. Siparişler azaldı ve sonunda baskıyı durdurmak zorunda kaldık. Ama etkinliklerle dolu o yılları hatırlamayı seviyorum” diyor Oldřich Harok.
“Belki yazar ve yayıncı Vítězslav Bělovský ve onun yayınevi Tilia için, ama aynı zamanda Ostrava ile yakından bağlantılı bir başka Šenov yerlisi olan esrarengiz Arnošt Vašíček için de birkaç kitap bastım. Nispeten küçük olmamıza rağmen, en parlak zamanlarımızda en fazla on dört kişiyi çalıştırıyordum, bu yüzden oldukça tanınıyorduk.”
Garajına kendi yazıcısını kurdu
Harok eğitimli bir matbaacı olmasına rağmen devrimden sonra kendisini sanatsal faaliyetlerine daha fazla adamak istedi. “Müşterilerimin zevklerine sürekli boyun eğmekten biraz rahatsız oldum ama zanaat buydu. Neyse ki varlığım için ona bağımlı değildim. Kendi işime başlamadan önce bile Ostrava Matbaacılık'ta çalışıyordum ve bu mümkün oldu çünkü Český Těšín'de manuel dizgi ustası olarak eğitim aldım. On beş yıl boyunca Frýdek-Místek'te bir matbaanın başındaydım. Devrimden sonra doğal olarak girişimcinin yolunu takip ettim. Her türden makineye sahibim, o yüzden garajda kendi yazıcımı benden daha iyi kim yapabilir ki?” diye gülüyor.
Ostrava'daki çocukluğu boyunca, o zamanlar ilk Ostrava hayvanat bahçesinin bulunduğu Kunčičky'de ilkokula gitti. “Nostaljiden dolayı, hala Kunčičky'de orijinal Ostrava hayvanat bahçesinin olduğu zamanı hatırlamayı seviyorum. İlk Ostrava fili Pepik de doğal olarak ona aitti. O zamanlar çitteki her deliği biliyordum, bu yüzden hayvanat bahçesi bir süreliğine ikinci evim oldu” diye anlatıyor Harok.
“Bugünkü gibi görüyorum: İçinde siyah yakların olduğu bir çitle karşılaştığınızda zar zor geçebildiniz. Doğayla da güçlü bir ilişki kurdum. Daha sonra bu temelde Hranice'de ormancılık okudum. Ancak o zaman tipografi okumaya gittim.” Hayvanat bahçesi sonunda Michalkovice'deki mevcut yerine taşınmak zorunda kaldı. “Bugün hayvanat bahçesinde beni büyüleyen şey zürafalar. Ve o sırada Kunčice'de değillerdi” diye anlatıyor Harok.
Şehir bugün olduğundan daha canlıydı
Ostrava, gençliğinin ilk yıllarında bugünden tamamen farklıydı. “Kunčiček'ten bugünkü gibi yaya bölgesinin olmadığı ve otobüs durağının tiyatronun yanında olduğu Ostrava'nın merkezine doğru giderken otobüsten indim ve yapacağım ilk şey gözümü kazmak oldu. Kömürü taşıyan teleferikten Karolina'daki yerel kok fabrikasına kadar yukarıdan düşen bir kömür parçası kadar büyük bir kurum” diye anımsıyor şehrin bugün olduğundan daha canlı olduğuna inanan heykeltıraş.
“Merkezde insanlar mağaza mağaza dolaşıyordu ve bugünkü gibi büyük alışveriş merkezleri yoktu. Aynı zamanda bugün merkezde hala güzel apartmanlar, eski şehir evleri, yüksek alçı tavanlar var.” diyen Harok, dönemin özelliklerine dikkat çekiyor.
Oldrich Harok Ostrava yakınlarındaki Šenov'un yerlisi olan ressam ve heykeltıraş Oldřich Harok (1950 doğumlu), şu anda memleketinin ve çevresinin en önemli sanatçılarından biridir. Ancak görsel sanatlara giden yolu doğrudan değildi. On beş yaşına kadar Havířov'da yaşadı, Český Těšín'de tipograf ve dizgici olarak eğitim aldı, ardından Prag'daki Grafik Sanatlar Ortaokulu'nda eğitimine devam etti. Uzun yıllar yoğun bir şekilde kendini bu zanaata adadı ve devrimden sonra artık faal olmayan bir matbaada işe başladı. 2000 yılından bu yana kendini heykel alanına adamıştır ve bugün taş ve ahşap malzemesini bir araya getirdiği çalışmaları, memleketi Šenov'un tipik açık hava dekorasyonlarına aittir. Harok'un çalışmaları Silezya Ostrava Kalesi'nde de görülebilir. |
Oldřich Harok için bir diğer önemli dönem ise Martin Kuchař tarafından Landek'te düzenlenen devrim sonrası heykel sempozyumuydu. “Petřkovice'deki meydanda oyulmuş bir melek heykeli var, sırtındaki çalışmalara yardım ettim. (Bu, Lenka Klodová'nın Náruč heykeli – yazarın notu.) Daha önce resim yapardım, ama Michelangelo gibi resim yapıp yapmamanızın temelde kimse için önemi yok. Ancak heykelleri kamusal alana yerleştirmeyi başardığınız anda, zaten daha geniş çevre tarafından algılanıyorsunuz” diyor Harok.
“Senov'dan sonra yaklaşık on beş tane var bende, çoğu kilisenin çevresinde. Örneğin Ostrava'da tipografi ile yazıyı birleştiren heykellerimi Comenius Bahçeleri'nde hayal edebiliyordum. Ya da belki zamanında patlayan Pionırů köprüsünde. Petr Bezruč'tan alıntılar içeren granit heykeller oraya götürülebilir” diye heykeltıraş, eserlerinin olası yerini hayal ediyor.
Bugün, eskiden aranan mesleğini nostaljiyle anıyor. “15. yüzyılın ortalarından, mucidi Gutenberg'in zamanından beri var olan matbaacılık sanatı, Kadife Devrim'den sonraki birkaç ay içinde ortadan kayboldu. Totaliter dönemde Batı'dan gelen bilgisayarlara ambargo uygulanıyordu, bu nedenle bir yazı tipi oluşturup ardından yazdırmanın mümkün olduğu noktaya ulaşmak zordu. Prag ve Bratislava'da büyük bahis sistemleri vardı, ancak burada bilgisayarlar devreye girmeye başladıkça, birdenbire mektupları harf harf sıralayıp kutulara geri koyabilecek kimse kalmamıştı. Bugün sadece şenlikli baskılar için olağanüstü atölye çalışmaları söz konusu,” diye ekliyor Oldřich Harok.