bencede
New member
Amerikan Coğrafya Birliği
Yeni sonuçlanan bir araştırmanın aktardığı kadarıyla, Mars’ın güney yarımküresine dağılmış durumdaki kraterlerde kısa müddet evvel keşfedilen buz katmanı birikintileri, gezegenin eğiminin gezegenin barındırdığı iklimi geçtiğimiz 4 milyon yıl boyunca nasıl denetim ettiğine ait bilgiler içeriyor. Ulaşılan bulgular, bilim insanlarının, gezegenin hangi vakit diliminde yaşanabilir olabileceğini kestirim etmek için gereken geçmişte Mars’ın iklimini neyin denetim ettiği konusunu anlamalarına imkan sağlıyor.
Araştırma, Dünya ve uzay bilimlerini ilgilendiren tesirleri olan kısa formatlı ve yüksek tesirli araştırmalar yayınlayan Amerikan Coğrafya Birliği’nin Geophysical Research Letters [Jeofizik Araştırmaları] mecmuasında okuyucuyla buluştu.
Mars’ta bulunan buz birikintileri, tıpkı Dünya’da olduğu üzere ısı, hidroloji ve gezegensel dinamiklerin bir karışımını yansıtır. Gezegenin eğimi ve yörüngesi, yüzey sıcaklığını ve Güneş ışığını tesirler ve bu da iklim üzerinde çeşitli tesirler yaratır. Daha kalın ve saf buz katmanları sıklıkla daha fazla buz birikiminin oluştuğu soğuk vakit dilimlerini yansıtırken, ince ve tozlu katmanların oluştuğu periyotta büyük ihtimalle iklim daha sıcaktı ve daha az buz oluşabilmişti.
Yeni araştırma, bu buz katmanlarını, Mars’ın ekseninin eğimi ve yörüngesel hareketiyle yahut gezegenin eliptik yörüngesinin vakit ortasında Güneş’in etrafında nasıl yol aldığıyla gibisi görülmemiş bir çözünürlük ve isabetle eşleştiriyor.
Bulgular, bilim beşerlerine, Mars’ın barındırdığı iklimin vakit içerisinde nasıl değişime uğradığına ait fikir veriyor. Her ne kadar araştırma yakın geçmişle hudutlu olsa da, bu tıp iklim-yörünge kontaklarını kurmak, bilim insanlarının geçmişteki Mars iklimini daha detaylı halde kavramalarına yardımcı oluyor ve bu durum da potansiyel yaşanabilirlik periyotlarını belirlemelerine imkân tanıyabilir.
Indiana’da bulunan Purdue Üniversitesi’nde bir gezegen bilimcisi ve çalışmanın başyazarı olan Michael Sori, “Bu modellerin yörünge döngüleriyle ne kadar kusursuz bir biçimde eşleştiğini görmek, beklemediğimiz bir şeydi” diyor. “İsteyebileceğiniz kadar uygun, eksiksiz bir eşleşmeydi.”
TEPELERDEN KRATERLERE
Daha evvel Mars iklimini araştıran bilim insanları yüzlerce kilometreye yayılan kutup buzulları üzerine ağırlaşmışlardı. Öte yandan, bu birikintiler fazlaca eski ve vakit içerisinde buzullarını yitirmiş olabilirler; ötürüsıyla gezegenin eğimi ve hareketi ile iklimi içinde emniyetli bir ilişki kurmak için gereken ince detaylar ortadan kaybolmuş olabilir.
Sori ve meslektaşları, kraterlerde bulunan sırf onlarca kilometre genişliğindeki lakin fazlaca daha yeni ve potansiyel olarak daha az karmaşık olan buz yığınlarına yöneldiler. Sori, güney yarımkürenin büyük kısmını taradıktan daha sonra, NASA’nın HiRISE aracının sağladığı imgelerde görülebilen “son derece uygun korunmuş biçimde” katmanlar barındıran 74 kilometre genişliğindeki ‘Burroughs’ kraterini belirlediklerini lisana getiriyor.
Araştırmacılar, buz katmanlarının kalınlıklarını ve biçimlerini gözden geçirdiler ve son 4-5 milyon yıl müddetince iki kıymetli Mars yörünge dinamiğine, yani Mars ekseninin eğimine ve yörünge devinimine dikkat alımlı halde misal kalıplara sahip olduklarını keşfettiler.
Eldeki bulgular, yörüngeyle deher neysel temaslar kurmak için Mars kutuplarındaki buzul iklim kayıtlarını kullanan daha eski araştırmalara kıyasla daha düzgün. bir daha de bu kayıtlar ikisini muteber halde birbiriyle ilişkilendirmek için epey “gürültülü” ya da karmaşıktı. Daha taze ve pak krater buzu, araştırmacıların iklimsel değişimleri yörünge süreçleriyle eşleştirmek ve yüksek seviyede bir hassasiyetle eğmek için kullandıkları daha az karmaşık iklim kayıtlarını korur.
DOĞAL BİR LABORATUVAR OLARAK MARS
Yörünge döngüleri ve iklim içindeki kontakların ayrımına varmak hem Mars tarihini birebir vakitte Dünya’da görülen karmaşık iklim dinamiklerini anlamak bağlamında değer taşıyor. Sori, “Mars, iklim üstündeki yörünge denetimlerini incelemek için doğal bir laboratuvar” diyor; çünkü Dünya’da mevcut olan -biyoloji ve yer hareketleri gibi- karmaşık etkenlerin büyük kısmı, Mars’ta göz arkası edilebilir. Özünde, bütün gezegen, bilim adamları açısında değişken şeyleri izole eder.
Araştırmaya dahil olmayan ve Gezegen Bilimleri Enstitüsü ve York Üniversitesi’nde gezegen bilimci olarak nazaranv yapan Isaac Smith, “Şayet iklim sorununu anlayacaksak, bu müdahil etkenleri barındırmayan yerlere gitmemiz gerek” diyor. Bu bağlamda, “Mars el değmemiş bir gezegen. Ve burada bir epeyce potansiyel uygulama kelam konusu. Mars’ın Plüton ve Triton’la düşünülenden çok daha fazla ortak noktası bulunuyor.”
Bütün küçük buz birikintilerinin yüzeylerinde pak ve açık katmanlar mevcut değil. Kimileri dorukların içine gizlenmiş olabilirler. Sori, sonuç itibariyle hedefin Dünya’da bilim insanlarının yaptığı üzere buzul çekirdeklerinden örnekler almak olduğunu ancak Mars keşif araçlarının çabucak hemen bu yeteneğe sahip olmadığını belirtiyor. Bilim insanları, bundan fazla, buzun içine “bakmak” ve katmanları gözden geçirmek emeliyle tabanın içine işleyen radarlardan elde edilen dataları kullanabilir ve görünür durumdaki katmanların tortu boyunca uzandığını teyit edebilirler. Bu yaklaşım, araştırma dahilinde atılması gereken bir kalite denetim adımıdır ve formül, gelecekte yüzeydeki görünür katmanların yokluğunda bile Mars buzunun keşfedilmesine yardım edebilir.
Bu usulü yeni çalışmada uygulayan ve Purdue Üniversitesi’nden araştırmanın ortak muharriri olan Riley McGlasson, “Küçük bir buz tortusundan iklimsel işaretler sağlayabilmek, hakikaten de süper bir netice” diyor. “Radar ile kıssanın bütününe yaklaşabiliriz. Bu niçinle, bunu gelecekte bir adım daha ileri götürmek noktasında epeyce heyecanlıyım.”
Çeviren: Tarkan Tufan
Kaynak: Science Daily
Yeni sonuçlanan bir araştırmanın aktardığı kadarıyla, Mars’ın güney yarımküresine dağılmış durumdaki kraterlerde kısa müddet evvel keşfedilen buz katmanı birikintileri, gezegenin eğiminin gezegenin barındırdığı iklimi geçtiğimiz 4 milyon yıl boyunca nasıl denetim ettiğine ait bilgiler içeriyor. Ulaşılan bulgular, bilim insanlarının, gezegenin hangi vakit diliminde yaşanabilir olabileceğini kestirim etmek için gereken geçmişte Mars’ın iklimini neyin denetim ettiği konusunu anlamalarına imkan sağlıyor.
Araştırma, Dünya ve uzay bilimlerini ilgilendiren tesirleri olan kısa formatlı ve yüksek tesirli araştırmalar yayınlayan Amerikan Coğrafya Birliği’nin Geophysical Research Letters [Jeofizik Araştırmaları] mecmuasında okuyucuyla buluştu.
Mars’ta bulunan buz birikintileri, tıpkı Dünya’da olduğu üzere ısı, hidroloji ve gezegensel dinamiklerin bir karışımını yansıtır. Gezegenin eğimi ve yörüngesi, yüzey sıcaklığını ve Güneş ışığını tesirler ve bu da iklim üzerinde çeşitli tesirler yaratır. Daha kalın ve saf buz katmanları sıklıkla daha fazla buz birikiminin oluştuğu soğuk vakit dilimlerini yansıtırken, ince ve tozlu katmanların oluştuğu periyotta büyük ihtimalle iklim daha sıcaktı ve daha az buz oluşabilmişti.
Yeni araştırma, bu buz katmanlarını, Mars’ın ekseninin eğimi ve yörüngesel hareketiyle yahut gezegenin eliptik yörüngesinin vakit ortasında Güneş’in etrafında nasıl yol aldığıyla gibisi görülmemiş bir çözünürlük ve isabetle eşleştiriyor.
Bulgular, bilim beşerlerine, Mars’ın barındırdığı iklimin vakit içerisinde nasıl değişime uğradığına ait fikir veriyor. Her ne kadar araştırma yakın geçmişle hudutlu olsa da, bu tıp iklim-yörünge kontaklarını kurmak, bilim insanlarının geçmişteki Mars iklimini daha detaylı halde kavramalarına yardımcı oluyor ve bu durum da potansiyel yaşanabilirlik periyotlarını belirlemelerine imkân tanıyabilir.
Indiana’da bulunan Purdue Üniversitesi’nde bir gezegen bilimcisi ve çalışmanın başyazarı olan Michael Sori, “Bu modellerin yörünge döngüleriyle ne kadar kusursuz bir biçimde eşleştiğini görmek, beklemediğimiz bir şeydi” diyor. “İsteyebileceğiniz kadar uygun, eksiksiz bir eşleşmeydi.”
TEPELERDEN KRATERLERE
Daha evvel Mars iklimini araştıran bilim insanları yüzlerce kilometreye yayılan kutup buzulları üzerine ağırlaşmışlardı. Öte yandan, bu birikintiler fazlaca eski ve vakit içerisinde buzullarını yitirmiş olabilirler; ötürüsıyla gezegenin eğimi ve hareketi ile iklimi içinde emniyetli bir ilişki kurmak için gereken ince detaylar ortadan kaybolmuş olabilir.
Sori ve meslektaşları, kraterlerde bulunan sırf onlarca kilometre genişliğindeki lakin fazlaca daha yeni ve potansiyel olarak daha az karmaşık olan buz yığınlarına yöneldiler. Sori, güney yarımkürenin büyük kısmını taradıktan daha sonra, NASA’nın HiRISE aracının sağladığı imgelerde görülebilen “son derece uygun korunmuş biçimde” katmanlar barındıran 74 kilometre genişliğindeki ‘Burroughs’ kraterini belirlediklerini lisana getiriyor.
Araştırmacılar, buz katmanlarının kalınlıklarını ve biçimlerini gözden geçirdiler ve son 4-5 milyon yıl müddetince iki kıymetli Mars yörünge dinamiğine, yani Mars ekseninin eğimine ve yörünge devinimine dikkat alımlı halde misal kalıplara sahip olduklarını keşfettiler.
Eldeki bulgular, yörüngeyle deher neysel temaslar kurmak için Mars kutuplarındaki buzul iklim kayıtlarını kullanan daha eski araştırmalara kıyasla daha düzgün. bir daha de bu kayıtlar ikisini muteber halde birbiriyle ilişkilendirmek için epey “gürültülü” ya da karmaşıktı. Daha taze ve pak krater buzu, araştırmacıların iklimsel değişimleri yörünge süreçleriyle eşleştirmek ve yüksek seviyede bir hassasiyetle eğmek için kullandıkları daha az karmaşık iklim kayıtlarını korur.
DOĞAL BİR LABORATUVAR OLARAK MARS
Yörünge döngüleri ve iklim içindeki kontakların ayrımına varmak hem Mars tarihini birebir vakitte Dünya’da görülen karmaşık iklim dinamiklerini anlamak bağlamında değer taşıyor. Sori, “Mars, iklim üstündeki yörünge denetimlerini incelemek için doğal bir laboratuvar” diyor; çünkü Dünya’da mevcut olan -biyoloji ve yer hareketleri gibi- karmaşık etkenlerin büyük kısmı, Mars’ta göz arkası edilebilir. Özünde, bütün gezegen, bilim adamları açısında değişken şeyleri izole eder.
Araştırmaya dahil olmayan ve Gezegen Bilimleri Enstitüsü ve York Üniversitesi’nde gezegen bilimci olarak nazaranv yapan Isaac Smith, “Şayet iklim sorununu anlayacaksak, bu müdahil etkenleri barındırmayan yerlere gitmemiz gerek” diyor. Bu bağlamda, “Mars el değmemiş bir gezegen. Ve burada bir epeyce potansiyel uygulama kelam konusu. Mars’ın Plüton ve Triton’la düşünülenden çok daha fazla ortak noktası bulunuyor.”
Bütün küçük buz birikintilerinin yüzeylerinde pak ve açık katmanlar mevcut değil. Kimileri dorukların içine gizlenmiş olabilirler. Sori, sonuç itibariyle hedefin Dünya’da bilim insanlarının yaptığı üzere buzul çekirdeklerinden örnekler almak olduğunu ancak Mars keşif araçlarının çabucak hemen bu yeteneğe sahip olmadığını belirtiyor. Bilim insanları, bundan fazla, buzun içine “bakmak” ve katmanları gözden geçirmek emeliyle tabanın içine işleyen radarlardan elde edilen dataları kullanabilir ve görünür durumdaki katmanların tortu boyunca uzandığını teyit edebilirler. Bu yaklaşım, araştırma dahilinde atılması gereken bir kalite denetim adımıdır ve formül, gelecekte yüzeydeki görünür katmanların yokluğunda bile Mars buzunun keşfedilmesine yardım edebilir.
Bu usulü yeni çalışmada uygulayan ve Purdue Üniversitesi’nden araştırmanın ortak muharriri olan Riley McGlasson, “Küçük bir buz tortusundan iklimsel işaretler sağlayabilmek, hakikaten de süper bir netice” diyor. “Radar ile kıssanın bütününe yaklaşabiliriz. Bu niçinle, bunu gelecekte bir adım daha ileri götürmek noktasında epeyce heyecanlıyım.”
Çeviren: Tarkan Tufan
Kaynak: Science Daily