bencede
New member
Jasna Hodžić
Sizi, bilgisayarınızı yarım yıl boyunca çalıştırmak zorunda bırakan bir ödev hazırladığınızı düşünün.
Güney Kore’de bulunan Pusan Ulusal Üniversitesi’ne bağlı IBS İklim Fiziği Merkezi’nde vazife yapan bir bilim insanları grubunun, “İklim değişikliği insanların evrimini etkiledi mi?” üzere bilim alanındaki yanıtlanması en güç sorulardan birine yanıt bulmak için yaptığı şey işte buydu.
Araştırmacılar ‘Aleph’ ismi verilen bir üstün bilgisayara sahipler. IBS Yöneticisi Alex Timmermann öncülüğündeki grup, Dünya’nın çevresel tarihinin son 2 milyon yılını içine alan bir iklim simülasyonunu tamamlamak emeliyle Aleph’i altı ay boyunca çalıştırdı. Ulaşılan 500 terabayt büyüklüğündeki data, birkaç yüz sabit diski doldurmaya yetecek seviyedeydi.
Bilim insanlarının iklim değişikliğinin insan evriminin erken basamaklarını ve Homo cinsinin türleşmesini etkilediğine ait birinci bariz delile ulaşmaları niçiniyle, simülasyonun harcadığı yarım yıl bu efora değdi.
BİR SANİYEDE 45 MİLYON YILLIK ÇABA
Bilim insanları iklimsel değişimin insan evrimi üzerinde tesirleri olduğunu ispatlamak doğrultusunda çaba ettiler; zira insan fosillerinin bulunduğu bölgelerden toplanmış iklim bilgilerinden yoksunuz. Bu cins bir data eksikliğine rağmen, iklimle kontaklı göç o derece yaygın bir güç ki, bilim insanlarının büyük kısmı onun insan evriminde rol oynadığı konusunda birebir fikirde.
Özellikle de iklim araştırmacıları ve evrimsel biyologlar, sıcaklık, yağış ve (gıda kaynaklarının bir temsilcisi olan) bitki örtüsünde görülen değişimlerin, insanları Afrika’da ortaya çıktıkları habitatlarından [yaşam alanlarından] Avrupa ve Avrasya’ya hakikat gitmeye zorladığından şüpheleniyorlar. Bu ölçütler büyük ihtimalle atalarımızı global gezginlere ve göçebelere dönüşerek etrafa ahenk sağlamaya yöneltti.
Bu fikir, son teknoloji eseri bir muhteşem bilgisayar olan Aleph vasıtasıyla doğrulanmaya bir adım daha yaklaştı. İsmini İbrani alfabesinin birinci harfinden alan Aleph’in, rastgele birimizin neredeyse 45 milyon yıl uğraşmasını gerektirecek hesaplamaları tamamlaması sırf bir saniye sürüyor. Araştırmacılar, iklim değişikliği ve insan göçünün birbiriyle temaslı olup olmadığını ortaya çıkarmak maksadıyla iki milyon yıllık bir iklim modeli yaratmak için Aleph’i kullanmak istediler.
İNSAN HABİTATININ MODELLENMESİ
Süratli olması bir yana, bilgisayarda simüle edilen rastgele bir model, sadece beslendiği datalar oranında güzel olabilir. her neyse ki, araştırmacılar Aleph’i besleyebilecekleri yüksek kaliteli arkeolojik ve fosil kayıtlar açısından hiç bir ıstırap hayatıyordu. İtalya’da bulunan Università di Napoli Federico II’de nazaranvli bilim insanlarıyla işbirliğine giden araştırmacılar, arkeolojik ve insanlara dair fosil bilgilerinden oluşan bir derlemeye ulaştılar.
Bu data kümesi, Homo habilis, Homo ergaster, Homo erectus, Homo heidelbergensis, Homo neanderthalensis ve Homo sapiens’i içine alan altı farklı insan cinsiyle ilgili 3.245 data girişi barındırıyordu. Bunun akabinde, araştırmacılar Aleph’e Dünya’nın – yörüngesinin eksiksiz bir daireden ne kadar saptığının bir ölçüsü olan- yörüngesel eksantrikliğindeki [dış merkezliliğindeki] bilinen değişimlerle bir arada yalpalama ve eğilmesi bağlamında toplanan dataları verdi. Bu bilgilerle donatılan Aleph, buzul döngüleri ve buz dönemlerinin başlangıcı üzere büyük iklim olaylarını muteber bir biçimde önbakılırsabilir.
Aleph, iki milyon yılı kapsayan son derece gerçek bir iklim modeli oluşturmak için dataları işledi. Timmerman ve grubu, bilgisayar simülasyonunda insanların yaşadığı devir ve bölgelerde iklimin nasıl olduğuna bakabildi. Bu bilgilerden, altı insan çeşidinin her biri için habitat uygunluk modelleri geliştirdiler. örneğin, bizim tipimiz olan H. sapiens’in iklimsel özelliklerini başka beş insan çeşidininkilerle kıyaslayan araştırma takımı, H. sapiens’in kurak şartlarla başa çıkmak için en donanımlı çeşit olduğunu belirledi. Bu ahenk sağlama marifeti, ülkü hayat alanını bulmak için kıtalar içinde ilerlerken büyük ihtimalle bizlere bir avantaj sağladı. Araştırmacılar, her bir çeşidin hangi habitatları sevdiğine ait daha yanlışsız bir fikre ulaştıktan daha sonra, iki milyon yıl boyunca bu habitatların coğrafik olarak değişip değişmediğini ve nasıl değiştiğini gorebildiler.
İNSANLAR KENDİLERİNE UYGUN OLAN İKLİMLERİ İZLEDİ
Araştırmacılar, her tıp bazında potansiyel habitatların değişim haritalarını oluşturmak için simülasyonları aracılığıyla vakti süratle ileri sarabilirler. Akabinde, bunların iklim değişikliğiyle kontaklı olup olmadığını anlayabildiler. Araştırmacılar, rastgele seçilen fosil kümelerini kullanarak bir epey tahlili bir daha gerçekleştirdiler. Şayet beşerler iklimden etkilenmediyse, her bir tahlil misal habitat dağılımlarını göstermeliydi. Üç insan tipi için -H. sapiens, H. neanderthalensis ve H. heidelbergensis- bilim insanları iklim değişikliği ile nüfus durumları içinde manalı bir temas keşfettiler.
Model, bilhassa yaklaşık 400 bin yıl evvel yaşayan H. heidelbergensis için Güney Afrika’da bulunan iki besbelli iklim gerilimi periyodunu ortaya koydu. Bu vakit dilimi, çeşitlerin fosil kayıtlarında bulunmadığı ve H. heidelbergensis’in giderek H. sapiens’e dönüştüğü hipotezi ile dengeli halde, H. sapiens’in Güney Afrika’da ortaya çıkışı ile irtibatlıydı. Günümüzden yaklaşık 210 bin yıl evvel yaşanan bir başka iklim gerilimi periyodu, büyük ihtimalle geriye kalan H. sapiens bireyleri açısından daha fazla sorun yarattı ve bu da daha fazla dağılmalarına ve genetik çeşitlenmeye niye oldu.
Timmermann verdiği bir demeçte, “Bu sonuç, en azından son 500 bin yıl mühletince, buzul döngüleri de dahil olmak üzere geçmişte yaşanan iklim değişimlerinin gerçek sırasının, farklı hominin [insansı] kümelerinin hangi bölgelerde yaşadığını ve kalıntılarının nerede bulunduğunu belirlemek bağlamında merkezi bir rol oynadığını düşündürüyor” diyor.
DEĞİŞİMİ DİREKT ETKİLİYOR
Akabinde, araştırmacılar farklı insan çeşitleri için yaşamaya uygun alanların, uzam ve vakitte ‘temas bölgeleri’ diye isimlendirdikleri bölgelerle örtüşüp örtüşmediğini öğrenmek istediler. Şayet habitatlar örtüşürlerse, muhtemelen farklı beşerler cinslerinin devamlılığını sağlayarak birbirleriyle kaynaşmış ve rekabet etmişlerdir.
Araştırmacılar, ‘temas bölgesi’ incelemelerinden yola çıkarak Neandertallerin (H. neanderthalensis) yaklaşık 500 bin ilâ 400 bin yıl evvel Avrasya H. heidelbergensis soyundan evrimleştiğini gösteren bir insan soy ağacı yaratırken, tipimiz H. sapiens, yaklaşık 300.000 yıl evvel Afrika’da kalan geç periyot H. heidelbergensis topluluklarından doğdu. Bu soy ağaçları, H. sapiens’in H. heidelbergensis’ten evrimleştiğini destekleyen ve eldeki ispatları tamamlayan genetik ve fosil datalarından çıkarılan emsal iddialarla eşleşti.
İlk insan tipleri global çapta gezginlere dönüştükçe, coğrafik menzillerini genişletme kabiliyetlerini daha fazla güçlendiren yeni marifetler kazanmaları gerekti. Araştırmacılar, bu olumlu geri bildirimin, çeşitlerin daha geniş iklim alanlarına ahenk göstermesine ve en nihayetinde her ikisi de H. heidelbergensis’ten daha büyük beyinlere sahip olan H. sapiens ve H. neanderthalensis doğrultusunda türleşmesine imkan sağlayan biyolojik yahut kültürel değişimleri artırdığını tez ediyorlar. Bu durum, beyin büyüklüğünde görülen uzun vadeli olumlu eğilimi Afrika’daki geçmiş iklim değişimlerine bağlayarak, iklim değişikliğinin cinsimizin sadece coğrafik pozisyonunda değil, hem de entelektüel gelişmeninde de oynadığı rolü güçlendiriyor.
Araştırmacılar, H. sapiens’in iklimsel menzilinin incelenen periyodun sonlarına hakikat hala genişleyen tek çeşit olduğunu gösteren başka araştırmalarla birlikte düşünüldüğünde, değişen bir iklime ahenk sağlama yeteneğinin, çeşidimizin parlamasında emsalsiz bir rol oynadığını savunuyorlar.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİ DUYMUŞ MUYDUNUZ?
İklim değişikliği, Dünya’daki var olan hayatın evrimini şekillendirebilir; buna rağmen, çağdaş beşerler iklimin üstesinden gelme ve Las Vegas çöllerinden Sibirya tundrasına varıncaya dek misafirperver olmayan yerlerde yerleşme yeteneğini sergilediler.
Bu incelemeler ve başka araştırmalar, iklim değişikliğinin tıbbımızın evrimini belirlediğini, insan kuşağının tükenişi ve türleşmesiyle irtibatlı izleri netleştirdiğini tez ediyorlar. İklime ahenk gösterme maharetimiz kalıcılığımız üzerinde hayati kıymete sahip bir rol oynamış olsa da, artık en yakın akrabalarımızı yok olmaya mahkum edebilecek tipten iklim değişimlerini hızlandırıyoruz.
Çeviren: Tarkan Tufan
Kaynak: Big Think
Sizi, bilgisayarınızı yarım yıl boyunca çalıştırmak zorunda bırakan bir ödev hazırladığınızı düşünün.
Güney Kore’de bulunan Pusan Ulusal Üniversitesi’ne bağlı IBS İklim Fiziği Merkezi’nde vazife yapan bir bilim insanları grubunun, “İklim değişikliği insanların evrimini etkiledi mi?” üzere bilim alanındaki yanıtlanması en güç sorulardan birine yanıt bulmak için yaptığı şey işte buydu.
Araştırmacılar ‘Aleph’ ismi verilen bir üstün bilgisayara sahipler. IBS Yöneticisi Alex Timmermann öncülüğündeki grup, Dünya’nın çevresel tarihinin son 2 milyon yılını içine alan bir iklim simülasyonunu tamamlamak emeliyle Aleph’i altı ay boyunca çalıştırdı. Ulaşılan 500 terabayt büyüklüğündeki data, birkaç yüz sabit diski doldurmaya yetecek seviyedeydi.
Bilim insanlarının iklim değişikliğinin insan evriminin erken basamaklarını ve Homo cinsinin türleşmesini etkilediğine ait birinci bariz delile ulaşmaları niçiniyle, simülasyonun harcadığı yarım yıl bu efora değdi.
BİR SANİYEDE 45 MİLYON YILLIK ÇABA
Bilim insanları iklimsel değişimin insan evrimi üzerinde tesirleri olduğunu ispatlamak doğrultusunda çaba ettiler; zira insan fosillerinin bulunduğu bölgelerden toplanmış iklim bilgilerinden yoksunuz. Bu cins bir data eksikliğine rağmen, iklimle kontaklı göç o derece yaygın bir güç ki, bilim insanlarının büyük kısmı onun insan evriminde rol oynadığı konusunda birebir fikirde.
Özellikle de iklim araştırmacıları ve evrimsel biyologlar, sıcaklık, yağış ve (gıda kaynaklarının bir temsilcisi olan) bitki örtüsünde görülen değişimlerin, insanları Afrika’da ortaya çıktıkları habitatlarından [yaşam alanlarından] Avrupa ve Avrasya’ya hakikat gitmeye zorladığından şüpheleniyorlar. Bu ölçütler büyük ihtimalle atalarımızı global gezginlere ve göçebelere dönüşerek etrafa ahenk sağlamaya yöneltti.
Bu fikir, son teknoloji eseri bir muhteşem bilgisayar olan Aleph vasıtasıyla doğrulanmaya bir adım daha yaklaştı. İsmini İbrani alfabesinin birinci harfinden alan Aleph’in, rastgele birimizin neredeyse 45 milyon yıl uğraşmasını gerektirecek hesaplamaları tamamlaması sırf bir saniye sürüyor. Araştırmacılar, iklim değişikliği ve insan göçünün birbiriyle temaslı olup olmadığını ortaya çıkarmak maksadıyla iki milyon yıllık bir iklim modeli yaratmak için Aleph’i kullanmak istediler.
İNSAN HABİTATININ MODELLENMESİ
Süratli olması bir yana, bilgisayarda simüle edilen rastgele bir model, sadece beslendiği datalar oranında güzel olabilir. her neyse ki, araştırmacılar Aleph’i besleyebilecekleri yüksek kaliteli arkeolojik ve fosil kayıtlar açısından hiç bir ıstırap hayatıyordu. İtalya’da bulunan Università di Napoli Federico II’de nazaranvli bilim insanlarıyla işbirliğine giden araştırmacılar, arkeolojik ve insanlara dair fosil bilgilerinden oluşan bir derlemeye ulaştılar.
Bu data kümesi, Homo habilis, Homo ergaster, Homo erectus, Homo heidelbergensis, Homo neanderthalensis ve Homo sapiens’i içine alan altı farklı insan cinsiyle ilgili 3.245 data girişi barındırıyordu. Bunun akabinde, araştırmacılar Aleph’e Dünya’nın – yörüngesinin eksiksiz bir daireden ne kadar saptığının bir ölçüsü olan- yörüngesel eksantrikliğindeki [dış merkezliliğindeki] bilinen değişimlerle bir arada yalpalama ve eğilmesi bağlamında toplanan dataları verdi. Bu bilgilerle donatılan Aleph, buzul döngüleri ve buz dönemlerinin başlangıcı üzere büyük iklim olaylarını muteber bir biçimde önbakılırsabilir.
Aleph, iki milyon yılı kapsayan son derece gerçek bir iklim modeli oluşturmak için dataları işledi. Timmerman ve grubu, bilgisayar simülasyonunda insanların yaşadığı devir ve bölgelerde iklimin nasıl olduğuna bakabildi. Bu bilgilerden, altı insan çeşidinin her biri için habitat uygunluk modelleri geliştirdiler. örneğin, bizim tipimiz olan H. sapiens’in iklimsel özelliklerini başka beş insan çeşidininkilerle kıyaslayan araştırma takımı, H. sapiens’in kurak şartlarla başa çıkmak için en donanımlı çeşit olduğunu belirledi. Bu ahenk sağlama marifeti, ülkü hayat alanını bulmak için kıtalar içinde ilerlerken büyük ihtimalle bizlere bir avantaj sağladı. Araştırmacılar, her bir çeşidin hangi habitatları sevdiğine ait daha yanlışsız bir fikre ulaştıktan daha sonra, iki milyon yıl boyunca bu habitatların coğrafik olarak değişip değişmediğini ve nasıl değiştiğini gorebildiler.
İNSANLAR KENDİLERİNE UYGUN OLAN İKLİMLERİ İZLEDİ
Araştırmacılar, her tıp bazında potansiyel habitatların değişim haritalarını oluşturmak için simülasyonları aracılığıyla vakti süratle ileri sarabilirler. Akabinde, bunların iklim değişikliğiyle kontaklı olup olmadığını anlayabildiler. Araştırmacılar, rastgele seçilen fosil kümelerini kullanarak bir epey tahlili bir daha gerçekleştirdiler. Şayet beşerler iklimden etkilenmediyse, her bir tahlil misal habitat dağılımlarını göstermeliydi. Üç insan tipi için -H. sapiens, H. neanderthalensis ve H. heidelbergensis- bilim insanları iklim değişikliği ile nüfus durumları içinde manalı bir temas keşfettiler.
Model, bilhassa yaklaşık 400 bin yıl evvel yaşayan H. heidelbergensis için Güney Afrika’da bulunan iki besbelli iklim gerilimi periyodunu ortaya koydu. Bu vakit dilimi, çeşitlerin fosil kayıtlarında bulunmadığı ve H. heidelbergensis’in giderek H. sapiens’e dönüştüğü hipotezi ile dengeli halde, H. sapiens’in Güney Afrika’da ortaya çıkışı ile irtibatlıydı. Günümüzden yaklaşık 210 bin yıl evvel yaşanan bir başka iklim gerilimi periyodu, büyük ihtimalle geriye kalan H. sapiens bireyleri açısından daha fazla sorun yarattı ve bu da daha fazla dağılmalarına ve genetik çeşitlenmeye niye oldu.
Timmermann verdiği bir demeçte, “Bu sonuç, en azından son 500 bin yıl mühletince, buzul döngüleri de dahil olmak üzere geçmişte yaşanan iklim değişimlerinin gerçek sırasının, farklı hominin [insansı] kümelerinin hangi bölgelerde yaşadığını ve kalıntılarının nerede bulunduğunu belirlemek bağlamında merkezi bir rol oynadığını düşündürüyor” diyor.
DEĞİŞİMİ DİREKT ETKİLİYOR
Akabinde, araştırmacılar farklı insan çeşitleri için yaşamaya uygun alanların, uzam ve vakitte ‘temas bölgeleri’ diye isimlendirdikleri bölgelerle örtüşüp örtüşmediğini öğrenmek istediler. Şayet habitatlar örtüşürlerse, muhtemelen farklı beşerler cinslerinin devamlılığını sağlayarak birbirleriyle kaynaşmış ve rekabet etmişlerdir.
Araştırmacılar, ‘temas bölgesi’ incelemelerinden yola çıkarak Neandertallerin (H. neanderthalensis) yaklaşık 500 bin ilâ 400 bin yıl evvel Avrasya H. heidelbergensis soyundan evrimleştiğini gösteren bir insan soy ağacı yaratırken, tipimiz H. sapiens, yaklaşık 300.000 yıl evvel Afrika’da kalan geç periyot H. heidelbergensis topluluklarından doğdu. Bu soy ağaçları, H. sapiens’in H. heidelbergensis’ten evrimleştiğini destekleyen ve eldeki ispatları tamamlayan genetik ve fosil datalarından çıkarılan emsal iddialarla eşleşti.
İlk insan tipleri global çapta gezginlere dönüştükçe, coğrafik menzillerini genişletme kabiliyetlerini daha fazla güçlendiren yeni marifetler kazanmaları gerekti. Araştırmacılar, bu olumlu geri bildirimin, çeşitlerin daha geniş iklim alanlarına ahenk göstermesine ve en nihayetinde her ikisi de H. heidelbergensis’ten daha büyük beyinlere sahip olan H. sapiens ve H. neanderthalensis doğrultusunda türleşmesine imkan sağlayan biyolojik yahut kültürel değişimleri artırdığını tez ediyorlar. Bu durum, beyin büyüklüğünde görülen uzun vadeli olumlu eğilimi Afrika’daki geçmiş iklim değişimlerine bağlayarak, iklim değişikliğinin cinsimizin sadece coğrafik pozisyonunda değil, hem de entelektüel gelişmeninde de oynadığı rolü güçlendiriyor.
Araştırmacılar, H. sapiens’in iklimsel menzilinin incelenen periyodun sonlarına hakikat hala genişleyen tek çeşit olduğunu gösteren başka araştırmalarla birlikte düşünüldüğünde, değişen bir iklime ahenk sağlama yeteneğinin, çeşidimizin parlamasında emsalsiz bir rol oynadığını savunuyorlar.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİ DUYMUŞ MUYDUNUZ?
İklim değişikliği, Dünya’daki var olan hayatın evrimini şekillendirebilir; buna rağmen, çağdaş beşerler iklimin üstesinden gelme ve Las Vegas çöllerinden Sibirya tundrasına varıncaya dek misafirperver olmayan yerlerde yerleşme yeteneğini sergilediler.
Bu incelemeler ve başka araştırmalar, iklim değişikliğinin tıbbımızın evrimini belirlediğini, insan kuşağının tükenişi ve türleşmesiyle irtibatlı izleri netleştirdiğini tez ediyorlar. İklime ahenk gösterme maharetimiz kalıcılığımız üzerinde hayati kıymete sahip bir rol oynamış olsa da, artık en yakın akrabalarımızı yok olmaya mahkum edebilecek tipten iklim değişimlerini hızlandırıyoruz.
Çeviren: Tarkan Tufan
Kaynak: Big Think